Umico Chef

Nənədən soruş: Əsl Azərbaycan çayı necə dəmlənir

Azərbaycan mətbəxi doğurdan da bizim mədəni irsimizdir. Bir çox yeməklər və içkilər gündəlik həyatın bir hissəsi olmaqdan əlavə, həm də həqiqi qastronomik simvollara çevrilib. Mədəniyyətimiz üçün əsas şeylərdən biri Azərbaycan qonaqpərvərliyinin sinonimi olan çaydır. Hər bir evdə qonağa ilk növbədə bu içki təklif ediləcək və yığıncaqdan sonra əlbəttə ki, çayla davam olunacaqdır. Nənənizdən soruşun – həmişə belə olub.

Yeni Umico qastronomik layihəsinin “Nənədən soruş” adlı ikinci nömrəsi Azərbaycan çayına həsr edilmişdir. Azersun ilə birlikdə Azərbaycan mətbəxinin əsas simvolları olan məhsullar haqqında danışacağıq, ən yaxşı reseptlər barədə məsləhət verib, nənələrdən kulinariya möcüzələrinin sirlərini bölüşəcəyik. Və hər həftə ortağımız – Azərbaycanın ən böyük istehsalçısı və ixracatçısı olan Azersun holdinqindən ləzzətli hədiyyələr qazana biləcəyiniz bir viktorina keçiriləcəkdir. Bunun üçün yalnız kulinariya suallarını düzgün cavablandırmaq lazımdır.

Bir az çayın tarixi barədə

Çaydan bəhs edilən ilk sətirlərə XII əsrin böyük şairi və mütəfəkkiri Nizaminin şerlərində rast gəlmək olar. 19-cu əsrin sonuna qədər Çindən Çay idxal edilirdi, bu 1896-cı ildə, bir həvəskar Lənkəranda çay kolu əkənə qədər davam etdi. Təəssüf ki, ilk çay ağacları öldü, ancaq 20-ci əsrin 30-cu illərinin əvvəllərində Azərbaycanda əkin sahələri sənayesinin qurulmasına başlandı.

1937-ci ildə ilk Azərbaycan çay paketləri istehsal edildi.

Çay fabriki 1949-cu ildə meydana gəldi, qırx il çayı Polşa, ADC, Macarıstan, Rumıniya, Finlandiya, Əfqanıstan, İran, Suriya və bir çox ölkəyə ixrac etdi. Təəssüf ki, 90-cı illərdə bir çox çay əkinləri kəskin şəkildə azalmağa başladı, lakin son onilliklərdə çay əkinləri fəal şəkildə bərpa edildi. Bu gün Azərbaycan çayının 90% -i Lənkəranda istehsal olunur.

Azərbaycanda çay necə içilir

Bir çoxlarına qəribə gəlir ki, Azərbaycanda çay adətən naharın əvvəlində verilir. Səbəbini belə bilmədən bu ənənəyə əməl edirik. Ancaq həkimlərə inanın: yeməkdən əvvəl içilən çayın daha faydalı olduğunu çoxdan sübut etiblər.

Əvvəllər çay bilicilərinə “çayxor” demək adət idi, amma bu gün bütün çay həvəskarlarına belə müraciət edə bilərsiniz. Yəqin ki, bütün azərbaycanlılara! Çayın rəngi bizim üçün çox vacibdir – “pürrəngi” adlanan dərin tünd qırmızı rəngə sahib olmalıdır. Çayın təqdimatı da düzgün bir şəkildə olmalıdır – “armudu” adlanan və forması armudu xatırladan kristal stəkanlarda verilməlidir. Belə stəkanlarda çay uzun müddət isti qalır, yalnız üst hissəsi soyuyur. Bu gün armudu stəkan, turistlərin özləri ilə apardıqları əsas suvenirlərdən biridir.

Azərbaycanda şirin çaya xüsusi münasibət var – ənənəvi olaraq səhər yeməyi ilə içilir. Çayın yanında adətən çaya batırılan və yalnız sonra ağıza qoyulub çay ilə yuyulan birdəfəlik şəkərlə (qənd) verilir. Bu ənənə çox qədimdir, məkrlər və sui-qəsdlərin qurbanı olmaq və zəhərlə zəhərlənmək asan olduğu orta əsrlərin qaranlıq dövründə meydana gəlmişdir. Əgər Avropada bir qədəh şəraba zəhər əlavə olunurdusa, alkoqollu içkilərin içilməsinin din tərəfindən qadağan olunduğu Azərbaycanda çaya zəhər əlavə edilə bilərdi. Azərbaycan hökmdarları özlərinin qorunma üsullarını tapdılar: içkini içmədən əvvəl çaya şəkər batırırdılar.

Çöküntü düşərsə, içki buludlanarsa və ya dəm “qaynadıldığı” təyin olunarsa, çay içməsi dayandırıldı və istintaq başladılırdı.

Digər bir vacib ənənə şirin çayla əlaqələndirilir – simvolik olaraq elçilik zamanı, qızın ailəsi elçiləri qəbul etdikdə verilir. Evlilik təklifi qəbul olunarsa, qonaqlara şirin çay verilir. Nəzakətli bir şəkildə imtina etməyiniz lazımdırsa, çay şəkərsiz verilir.

Çayxanada yığıncaqlar

Çay mərasimi həmişə insanları danışmağa toplayır. Yəqin ki, Azərbaycanda “çayxana” nın olmadığı bir kənd və ya şəhər bloku yoxdur. Çayxana hər şeydən əvvəl, yalnız kişilər üçün bir klubdur. Burada xəbərləri müzakirə edirlər, nərd oynayırlar, planlar qururlar və ən əsası münasibətləri qoruyurlar. Çayxana müəyyən mənada cəmiyyətdəki sabitliyi qoruyub saxlayır. Gün ərzində dalaşan qonşular axşam çayxanada bir araya gəlirlər ki, bir stəkan çay üstündə qonşuların və dostların əhatəsində rahatlıqla hər vəziyyətdən çıxış yolu tapsınlar. Çayxana azərbaycanlıların həyatının və mədəniyyətinin bir hissəsinə çevrilib. Hətta belə bir inanc da var: bir çayxananı yuxuda görsənizə, bu böyük bir sevinc olacaq.

Maraqlıdır ki, Orta Asiya çayxanasında eyni vaxtda doyunca nahar etmək mümkün idi və yalnız Azərbaycan çayxanasında çay verilirdi. Ona şirniyyat, konfet, qoz-fındıq, quru meyvələr və əlbəttə ki, evdə hazırlanan mürəbbə təklif edilir. Bunun bir neçə növü var: heyva və əncirdən, qarpız qabığından, ərikdən, albalıdan və alçadan, şaftalıdan, gavalıdan, zoğaldan və ya cavan qozdan.

Hər çayxananın başqa bir vacib xüsusiyyəti var – samovar. Azərbaycanda adambaşına düşən samovar başqa yerlərdən çoxdur. “Samovar” sözünün özü bir düşünə biləcəyi kimi iki rus “sam” və “dəmləmədən” ibarət deyil, türkcədən olanlar – “su” (su) və “maver” (qazan kimi bir şey). Orijinal səslər “sumaver”. Bu çox sumaver Rusiyaya çatdı və samovar oldu. Azərbaycanda çox sayda samovar var idi: ucuz və bahalı, silindrik və qab qarınlı, hamar və oyma ilə bəzədilmiş. İndi də bəzi insanlar qaynar suyu elektrik çaydanından yox, kömürlə qaynadılmış həqiqi bir samovardan tökməyə üstünlük verirlər.

Ənənəvi olaraq çaya nə əlavə olunur

Azərbaycan çayı qara uzun çaydır, lakin insanlar onu ətirli və ədvalı otlarla, məsələn, nanə, itburnu və ya yemişanla hazırlamağı sevirlər. Ədviyyatlar da əlavə olunur, əksəriyyəti ölkənin müxtəlif yerlərində böyüyür.

Çox sayda xəstəliklə mübarizədə kömək edən kəklikotu ilə çay ən məşhurudur. Boğaz, sinir sistemi, depressiya və yorğunluq problemləri bu çay ilə müalicə olunurlar. Ancaq adətən, ədviyyat çaya yalnız dad və ətir üçün əlavə olunur.

Mixək tez-tez çaya əlavə olunur. Dadı zənginləşdirir, canlandırır və tonlayır, selikli qişaları təmizləyir, həzmi stimullaşdırır və mədə-bağırsaq traktının işini normallaşdırmağa kömək edir.

Darçınlı çay da məşhurdur, bu da mədə-bağırsaq traktının işini yaxşılaşdırmağa kömək edir. Darçından tez-tez arıqlamaq üçün istifadə olunur, çünki maddələr mübadiləsini sürətləndirə və toksinləri bədəndən çıxara bilir.

Zəncəfilli çay arıqlamaq üçün təsirli olur. Ancaq əksər hallarda bu çayla ümumi soyuqdəymədən müalicə olunurlar. Zəncəfil də dərinin gənc görünməsinə kömək edir.

Çoxlarının bağlarında yetişən çay gül qönçələri də çaya əlavə olunur. C vitamini, efir yağları və bir çox mineral ilə zəngindir.

Şirin dada malik razyana, ətirli bir ədviyyə kimi yuxu və həzmi yaxşılaşdırmaq üçün istifadə olunur. Razyana toxumları antipiretik, diaphoretic və sidikqovucu xüsusiyyətlərə malikdir, həzmi yaxşılaşdırır və şişkinliyin qarşısını alır.

Digər məşhur çay ədvəsi hildir. Ağ ciyər və dalağı efir yağlarının təsiri ilə təmizləyir.

Mətbəxə gedin

Çayın dadı təkcə növündən deyil, həm də dəmlənməsindən də asılıdır. Düzgün Azərbaycan çayının necə dəmlənəcəyini sizə deyəcəyik.

  1. Çay quru yerdə, xarici qoxulardan qorunmalıdır.
  2. Çay təmizlənmiş su və ya bulaqdan və ya mənbədən alınan su ilə dəmlənməlidir.
  3. Çaynik isti və quru olmalıdır. Bunu etmək üçün əvvəlcədən qaynar su ilə yuya bilərsiniz.
  4. Hər stəkan su üçün bir çaydanlığa 2 çay qaşığı çay qoyun və təzə qaynadılmış su ilə doldurun.
  5. Sonra çaydanı bir neçə dəqiqə aşağı oda qoyun və ya çaydanın istiliyindən çay dəmlənməsi üçün dəsmalla bükün. Dəmlənmə 5-6 dəqiqə çəkir. Çay yarpaqları səthə toplandıqda çay dəmlənmiş sayılır. Çayın heç vaxt qaynamasına icazə verməyin, əks halda acı və dadsız olacaq! Yaşıl çayın dəmlənməsi qara çaydan daha uzun çəkir.
  6. “Təzə dəm” dəmləndikdən sonra ilk yarım saatda içilir.
  7. Rəngi göstərmək üçün şəffaf bir stəkanda çay verin. Əlbəttə ki, çaydan bənzərsiz bir ətir gəlməlidir!

Azərbaycanın ilk milli çay markası

Azerçay-ın təqdimata ehtiyacı yoxdur. Bu, müstəqil Azərbaycanın ilk milli çay markasıdır. Çay fabriki Sun Tea Azerbaijan MDB-də çay fabrikləri arasında görkəmli yer tutur və Cənubi Qafqazda regional liderdir. Fabrik 1994-cü ildən bəri Azersun Holdinqin tərkibindədir.

Sun Tea Azerbaijan yalnız Hindistan, Vyetnam və Keniyadan aldığı yüksək keyfiyyətli çay yarpaqlarını istifadə edir. Sun Tea Azerbaijan ildə 15000 ton çay istehsal edir – qara, yaşıl, meyvəli. Azerçay Rusiya, Ukrayna, Belarusiya, Litva, Polşa, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Çin, Almaniya və ABŞ-da tanınır. Azerçay dünyanın hər yerindəki “çayxanaları” özünəməxsus Azərbaycan çayının ləzzəti ilə sevindirir.

Umico sizə xoş çay icməyinizi diləyir!

Alış-veriş edin, keşbek qazanın və maliyyənizi idarə edin

Hamısı bir tətbiqdə!

Leave a reply

Sizin e-poçt ünvanınız dərc edilməyəcəkdir. Gərəkli sahələr * ilə işarələnmişdir

Faydalı məlumat əldə etmək və alış-verişi daha da düşünülmüş etmək istəyirsiniz?

Bizim yollamalara abunə olun və yeni məqalələr haqqında bildirişlər alın!

E-poçt səhv daxil edilmişdir
Müraciət göndərildi
Abunə olun
Siz artıq yollamalara abunə olmusunuz
Next Article:

0 %