Özü keçməyəcək. 20, 30, 40 və 50 yaşda sağlamlığın “check-up”-ı nədir?

Sağlamlığınıza nə qədər diqqət yetirirsiniz? Düzgün qidalanma, daimi fiziki aktivlik və nizamlı yuxu yaxşıdır, lakin aşkar olmayan orqanizm problemlərini aşkar etmək üçün kifayət deyil. Müntəzəm hərtərəfli müayinə və ya “check-up” bunun öhdəsindən gələcəkdir.

Respublika Diaqnostika Mərkəzinin (RDM) mütəxəssisləri ilə birlikdə “Özü keçməyəcək” rubrikasında sağlamlıq “check-up”-nın nə olduğunu, nə üçün lazım olduğunu və yaşdan asılı olaraq necə fərqləndiyini anlamağa çalışırıq. Siz hər zaman RDM-də sağlamlığınızı yoxlaya və eyni zamanda 3,5%-ə qədər Umico bonusları ilə keşbek qazana bilərsiniz.

Sağlamlığın “check-up”-ı nədir?

“Check-up” orqanizmin hərtərəfli müayinəsi və diaqnostikasıdır. Qısa müddətdə tam müayinə insan sağlamlığının vəziyyəti və göstəriciləri haqqında maksimum məlumat əldə etməyə kömək edir. “Check-up” zamanı xəstə araşdırma üçün analizlər verir, həkimlərlə görüşür, həyati orqanların ultrasəsini, MRT və digər müayinələrdən keçir. Bundan sonra terapevt və ya ümumi təcrübə həkimi diaqnoz qoyur. Müayinə və diaqnozdan sonra planlı müalicə davam etdirilə bilər.

Yaşdan asılı olaraq, həkimlərin kompleksi, prosedurlar və analizlərin siyahısı dəyişir, lakin “check-up” bir məqsədə xidmət edir: orqanizmin işində problemləri vaxtında görmək.

Bundan əlavə, müntəzəm “check-up” sağlamlıq profilaktikası kimi xidmət edir. Həkimlər müalicə deyil, vitaminlər, pəhriz əlavələri və ya sağlamlığı yaxşılaşdırmaq üçün prosedurlar təyin edə bilərlər.

“Check-up” tibbi dispanserləşdirmədən nə ilə fərqlənir?

Dispanserləşdirmə vətəndaşın mütəmadi olaraq keçməli olduğu məcburi müayinədir. Məqsəd eynidir – xəstəliklərin qarşısını almaq və vaxtında müalicə etmək üçün problemlərin, patologiyaların qarşısının alınması, müayinəsi və aşkarlanması.

Bununla belə, fərqləri də var:

• Planlı dispanserləşdirmə dövlət tərəfindən təmin edilir. Azərbaycanda icbari planlı dispanserləşdirmə uşaqlar üçün nəzərdə tutulub. Uşaqlar ən azı ildə bir dəfə yoxlanılmalıdır. “Check-up” isə hər bir şəxs tərəfindən istənilən vaxt edilə bilər.
• Dispanserləşdirmənin vaxtı müəyyən edilməyib. Həkimlərin və laboratoriyaların yüklənməsindən asılı olaraq tədbirin müddəti uzadıla bilər. “Check-up”-ı isə klinikalar bir neçə iş günü ərzində etməyi təklif edir.
• Dispanserləşdirmə kompleksinə müəyyən həkimlərə baş çəkmək, müayinə və prosedurlar daxildir. Orqanizmin “check-up” dəsti şəxsi ehtiyaclardan asılı olaraq dəyişdirilə bilər.

Kimlər orqanizmini “check-up” etməlidir?

Sağlamlığa qayğı artıq olmur. Hər kəs orqanizmini mütəmadi olaraq yoxlamalıdır, lakin aşağıdakı insanlar məsələyə daha məsuliyyətlə yanaşmalıdırlar:

• İrsi, xroniki, genetik xəstəlikləri olanlar;
• Yüksək təzyiqə meylli olanlar – hipertoniya riski;
• Artıq çəkisi və ya çəkisi az olanlar;
• Hamiləliyi planlaşdıranlar;
• 3 ildən artıq davamlı siqaret çəkənlər, həftədə 1 dəfədən çox spirtli içki qəbul edənlər;
• İrsi və ya genetik xəstəlikləri olanların yaxın qohumları;
• 40 yaşdan yuxarı hər kəs.

Orqanizmin “check-up”-na nə daxildir?

Orqanizmin “check-up”-ı, ilk növbədə ən çox yayılmış xəstəlikləri və problemləri müəyyən etmək üçün bu tədbirləri nəzərdə tutur: xərçəng, vərəm, ürək xəstəlikləri, qaraciyər, endokrin və reproduktiv sistemlər.

Analizlər kompleksi, həkimlər və prosedurlar kompleksi xəstəlik tarixçəsindən, yaşdan və diaqnostik təcrübədən asılıdır. Məsələn, bəzi analizlər digərlərindən daha tez-tez verilir, rentgen, fluorografiyanı isə yalnız xüsusi hallarda etmək daha yaxşıdır.

Tam müayinədən keçmək qərarına gəlsəniz, o zaman əlinizdə olan məlumatları hazırlayın: peyvənd kartı, əvvəlki analiz məlumatları, tibbi tarixçə və şəkillər. Siz klinikadan müəyyən prosedurları, müayinələri əlavə etməyi və ya hər hansı son məlumatınız varsa, onları silməyi xahiş edə bilərsiniz.

“Check-up” məlumatlarınıza uyğun olaraq fərdi olaraq müayinə planı tərtib edən terapevtlə görüşlə başlayır. Ona aşağıdakılar daxil oluna bilər:

• Instrumental tədqiqatlar, qarın boşluğunun, kiçik çanağın, sidik sisteminin, qalxanvari vəzin, süd vəzilərinin MRT, EKQ və ultrasəsi, həmçinin qastroskopiya və döş qəfəsinin rentgenoqrafiyası.
• Analizlər: ümumi qan analizi, ümumi sidik analizi, yaxma mikroskopiyası, servikal qırıntının sitoloji müayinəsi.
• Tibbi müayinə: stomatoloq, oftalmoloq, LOR, cərrah və ya osteopat, endokrinoloq, ginekoloq və ya uroloq, dermatoveneroloq, onkoloq (lazım olduqda)

Yekun olaraq – bütün məlumatları ümumi məxrəcə gətirən, diaqnoz qoyan və ya daha hərtərəfli müayinəni davam etdirən və qarşısının alınması və müalicəsi üçün tədbirləri tövsiyə edən (təyin edən) terapevtin ikinci konsultasiyası.

20 yaşında “check-up”

Yetkinlik yaşından 40 yaşa qədər hər 2-3 ildən orqanizmin tam müayinəsindən keçmək tövsiyə olunur. 20 yaşında “check-up”-a aşağıdakılar daxildir:

• Ümumi qan analizi, ümumi sidik analizi, elektrokardioqrafiya, qanda qlükoza analizi, fluoroqrafiya – iki ildə bir dəfə.

Flüoroqrafiya vərəm və ya ağciyər xərçəngini aşkar etməyə kömək edir. Bu araşdırma olduqca əhəmiyyətlidir.

• Ultrasəs müayinəsi və tiroid hormonlarının analizi (TSH, T3 azad, T4 azad) – iki ildə bir dəfə.
• Əlavə olaraq qadınlar üçün: ginekoloqun müayinəsi, çanaq orqanlarının və süd vəzilərinin ultrasəs müayinəsi – ildə 1 dəfə.
• HİV və hepatit üçün qan testi – beş ildə bir dəfə.

Qalan tədbirlər xəstənin kartına və onun tibbi göstəricilərinə uyğun şəkildə fərdi olaraq təyin olunur.

30 yaşında “check-up”

Tibbi baxımdan 30 yaş gənclikdir. Bədən güclə doludur, lakin eyni sağlam bədəndə və ruhda qalmaq üçün aşağıdakı müayinələrdən keçməlisiniz:

• Ümumi qan analizi, ümumi sidik analizi, elektrokardioqrafiya, viral hepatit B, C, HİV infeksiyası, xolesterin və lipidlər üçün qan analizi – ildə bir dəfə.
• Dermatoloq – bütün xalların müayinəsi – 2 ildə 1 dəfə və ya ehtiyac olduqda.
• Oftalmoloq, stomatoloq – ildə bir dəfədən az olmayaraq.
• Endokrinoloq və TSH hormonları üçün qan analizi, T4 azad, qalxanvari vəzinin ultrasəsi – ildə 1 dəfə.
• Qadınlar üçün əlavə olaraq: ginekoloq – vajinanın mikroflorasının yaxması, infeksiyalar üçün PCR, süd vəzilərinin müayinəsi.
• Kişilər üçün əlavə olaraq: uroloqun müayinəsi və sidik-cinsiyyət orqanlarının infeksiyaları üçün PCR.

40 yaşında “check-up”

İnsan yaşlaşdıqca sağlamlıqla problemlərin olma ehtimalı çoxalır. Yaşla, insult və bədxassəli neoplazma riski artır və hormonal dəyişikliklər görünür.

40 yaşında sağlamlıq “check-up”-na aşağıdakılar daxildir:

• Ümumi qan analizi, ümumi sidik analizi, qanda qlükoza analizi, fluoroqrafiya və ya ağciyərlərin KT müayinəsi – ildə 1 dəfə.
• Elektrokardioqrafiya – ildə 1 dəfə.
• Ultrasəs müayinəsi və tiroid hormonlarının analizi (TSH, T3 azad, T4 azad) – ildə 1 dəfə.
• Qadınlar üçün əlavə olaraq: uşaqlıq boynunun sitologiyası və çanaq orqanlarının ultrasəsi ilə ginekoloqun müayinəsi – ildə 1 dəfə. Süd vəzilərinin ultrasəsi – ildə 1 dəfə və mamoqrafiya – 2 ildə 1 dəfə.
• 45 yaşdan yuxarı kişilər üçün əlavə olaraq: PSA analizi (prostata spesifik antigen) – ildə 1 dəfə.

50 yaşında “check-up”

50 yaşdan sonra standart analizlərə, ultrasəs və həkimlər dəstinə aşağıdakılar əlavə olunur:

• Ürəyin illik ultrasəs müayinəsi.
• Otorinolarinqoloqun müayinəsi – ildə bir dəfə.
• Onkoloqun müayinəsi – ildə bir dəfə.
• Dayaq-hərəkət aparatının – oynaqların müayinəsi, kalsium analizi – ildə 1 dəfə.
• Ətraflı biokimyəvi qan analizi: qaraciyər fermentləri, karbamid, kreatinin, qlükoza, xolesterin, lipidlər.

Sağlam olun!