Özü düzəlməyəcək. Damarların varikoz genişlənməsinin fəsadları nədir

Varikoz bir çox stereotiplərə məruz qalan olduqca yayılmış bir xəstəlikdir. Məsələn, ümumiyyətlə elə hesab edilir ki, damarların varikoz genişlənməsi qırx yaşdan yuxarı qadınların, ağır çəkili insanların və passiv həyat tərzi keçirənlərin problemidir. Əslində tam elə deyil: xəstəlik hətta iyirmi yaşa qədər kişilərdə də yarana bilər. Eyni zamanda, ayaqlarda şişmiş damarlar yalnız görünüş baxımından narahatlıq kimi deyil, həm də daha ciddi nəticələrə səbəb ola bilər – xoralardan tutmuş ürəyin dayanmasına qədər.

Varikoz damarlarının təhlükəsi nədir, kimdə daha tez-tez yaranır və reklamlarda gördüyümüz mazlar öhdəsindən gəlməyə kömək edəcəkmi – bu haqda bu gün Respublika Diaqnostika Mərkəzinin (RDM) mütəxəssisləri ilə birgə hazırladığımız “Özü düzəlməyəcək” layihəsində danışacağıq. Mərkəzdə 3,5%-ə qədər Umico bonusları ilə keşbek qazanacaqsınız.

Varikoz nədir

Varikoz damar xəstəliyidir, digər orqanlara təsir etmir. Bükülmüş və hətta həmişəkindən daha tünd görünə bilən genişlənmiş damarları ilə asanlıqla tanınır. Çox vaxt ayaqlarda və topuqlarda olur. Niyə belə olur?

Normalda, damarları əhatə edən əzələlərin yığılması və qanı yuxarıya doğru “sıxması” səbəbindən qan passiv şəkildə yuxarıya doğru axır. Qan cazibə qüvvəsinə qarşı axdığından, normal qan axını aşağı ayaq əzələlərinin işini tələb edir. Məhz onlar yığılaraq bir növ nasos rolunu oynayırlar. Bütün günü otursaq və ya dayansaq, əzələlər yığılmır və qanın hərəkəti ləngiyir. Bu, venoz stazın meydana gəlməsinə səbəb olur.

Klapanların vəziyyəti də varikoz damarlarının meydana gəlməsinə təsir göstərir. Bunlar damarın içərisində yerləşən və qanın yuxarıdan aşağıya tərs axmasına mane olan xüsusi “qapaqlardır”. Əgər klapanlar sıx bağlanmırsa, o zaman qanın düzgün hərəkəti pozulur. Nəticədə damarın divarları daha da uzanır və damarların iltihabi xəstəliklərinin inkişaf riski artır.

Varikozdan kimlər əziyyət çəkir

Venoz klapanlar, bədənin hər hansı digər hissəsi kimi, düzgün işləməlidir. Əgər hər hansı səbəbdən onlar öz funksiyasını yerinə yetirmirlərsə, bunun mütləq ciddi səbəbi var. Ən çox rast gəlinən genetik meyldir. Damarların varikoz genişlənməsi irsi olaraq keçən genetik xəstəlikdir.

Varikoz damarlarının görünməsinin əsas səbəbləri bunlardır:

1. İrsiyyət. Əgər varikoz damarları olan yaxın qohumlarınız varsa, o zaman xəstələnmək riski daha yüksəkdir.
2. Həyat tərzi. Risk qrupuna oturaq həyat tərzi sürən ofis işçiləri, ağır çəkili insanlar və aktiv idmançılar daxildir.
3. Hamiləlik. Burada hər şey ananın orqanizminin xüsusiyyətlərindən asılıdır. Varikoz damarları hamiləlik zamanı və doğuşdan sonra yarana bilər.

Onu necə təyin etmək olar

İnsan özü özünü diaqnoz edə bilmir, lakin həkimə getməyin vaxtı olduğunu başa düşə biləcəyiniz əlamətlər var. Ayaqlarınız ağrıyırsa və müşayiət olunan simptomlar varsa: damar şəbəkəsi, şişkinlik, qıcolmalar. Ancaq ayaqlarınızda əyri mavi damarlar görməsəniz belə, bu, varikoz damarlarınız olmadığını ifadə etmir. Hər hansı bir narahatlıq halında həkimə müraciət etməlisiniz. Və müalicə nə qədər tez başlasa, bir o qədər təsirli olacaq.

İkinci vacib məqam: varikoz zamanı damarların vəziyyəti həmişə xəstəliyin mərhələsini açıq şəkildə göstərmir. Dərinlik, lümen həcmi, divar qalınlığı kimi damarların konjenital xüsusiyyətləri xəstəliyin xarici təzahürlərinin nə qədər tez və nə dərəcədə baş verdiyinə təsir göstərir. Hər halda, yalnız bir fleboloq damarların ultrasəsindən sonra varikoz damarlarının inkişaf dərəcəsi haqqında məlumat verə bilər.

Necə müalicə etməli

Varikoz müalicə edilə bilər və çox təsirli şəkildə tam aradan götürülə bilər. Birincisi, mütəxəssisə müraciət edin – damar xəstəliyinin müalicəsi ilə fleboloq məşğul olur. Yalnız bu mütəxəssis damarların bütün struktur xüsusiyyətlərini nəzərə alacaq və optimal kompleks müalicəni təklif edəcəkdir. Sizə ultrasəs müayinəsindən keçmək təklif olunacaq – bu, bütün dünyada istifadə olunan damar diaqnostikası üçün “qızıl standartdır”. Bu, damarların həqiqi vəziyyətini qiymətləndirməyin yeganə yoludur.

İkincisi, tövsiyə olunan müalicəni tam şəkildə qəbul edin. Həkimlər adətən kompleks proqram hazırlayırlar. Bu, məsələn, böyük damarların çıxarılması üçün lazer müalicəsi və kiçik damarların çıxarılması üçün skleroterapiya ola bilər. Yaxşı nəticə üçün kompleks müalicəni almaq vacibdir.

Varikoz müalicə olunmazsa, xoşagəlməz nəticələrin qarşısını almaq mümkün olmayacaq. Xəstəlik irəliləməyə davam edəcək. Varikoz öz-özünə keçmir, buna görə də düzgün terapiya olmadan damarların vəziyyəti tədricən pisləşəcəkdir. Və bu o deməkdir ki, ağrı, şişlik, qıcolmalar artacaq. Tədricən bu xoşagəlməz simptomlar qalıcı olacaq.

Tromboflebit inkişaf edə bilər. Venöz divarın genişlənməsi və qanın durğunluğu trombun – damarın lümenində qan laxtasının meydana gəlməsi üçün ilkin şərtlər yaradır. Tromboflebitin nəticələri hamıya məlumdur: ya damar lümeninin tamamilə bağlanması və qan dövranının pozulması, ya da qan laxtasının ayrılması və ağciyər arteriyalarına qədər digər damarların tıxanması.

Varikozun başqa bir xoşagəlməz gərginləşməsi trofik xoradır. Qan dövranının hər hansı pozulması gec-tez ətrafdakı toxumaların qidalanmamasına gətirib çıxarır. Buna görə varikoz olan əl-ayaqda sağalmayan yara əmələ gələ bilər. Müalicə edilmədikdə, trofik xoralar özləri tamamilə çapıq vermir və nəticədə qanqrenaya səbəb ola bilər.

Varikoz yarandıqda 10 əsas qadağa

1. Maz və tabletlərə etibar etmək. Bəli, qan axını asanlaşdıran, damar divarını gücləndirən dərmanlar var, lakin onların hamısı müalicəvi deyil, müvəqqəti təsir göstərir. Maz və tabletlər şişkinliyi və ağrıları aradan qaldıracaq, lakin xəstəlikdən tamamilə qurtulmağa kömək etməyəcəkdir.
2. Özünü müalicə ilə məşğul olmaq. Bilmək lazımdır ki, varikozu özünüz müalicə edə bilmərsiniz və o, öz-özünə keçməyəcək. Buna görə də, ilk əlamətlərdə həkimə müraciət etmək vacibdir. 
3. Zəlilərlə müalicə olunmaq. Varikoz zəli ilə müalicə oluna biləcəyinə inanılır. Bəli, zəlilər qanın laxtalanmasını azaldan maddələr ifraz edir – bu, qan axını asanlaşdırır, lakin varikoza təsir etmir. Zəlinin sirri venoz divarı gücləndirmir və damarların vəziyyətini normallaşdırmır.
4. Zaman zaman müalicəvi corabları taxmaq. Əgər həkim sizə onu taxmağı tövsiyə edibsə, bu tələbə laqeyd qalmayın. Müalicəvi corablar qan dövranını normallaşdırmağa, müalicədən sonra isə daha sürətli bərpa olunmağa kömək edir.
5. Əməliyyatı təxirə salmaq. Varikoz heç vaxt öz-özünə keçmir və zaman keçdikcə damarların vəziyyəti daha da pisləşir. Fleboloq sizə dərhal əməliyyatı olunmağı tövsiyə edibsə, onu təxirə salmamalısınız.
6. Güclü masaj etmək. Varikoz üçün masaj göstərilmir, çünki bu, mənfi təsir göstərə bilər. Xüsusən də güclə, sürtərək və ayaqları sıxaraq edirlərsə. Masaj seansından sonra rahatlıq hiss etsəniz də, ümumiyyətlə, masaj damarların sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər.
7. Hamama getmək. Hamamda olan temperaturun kontrastı damarlara mənfi təsir göstərə bilər. Buna görə də, “varikoz” diaqnozu varsa, buxar otağını unutmaq daha yaxşıdır. Ya da damarlarla bağlı problemləri həll edəcəyiniz vaxta qədər təxirə salın
8. Müəyyən məhsullardan sui-istifadə etmək. Bu şirin və nişastalı qidalar, heyvan mənşəli yağlar, duzlu və ədviyyatlı qidalar, qəhvə, kasnı, kərəviz – bunların hamısı qan damarlarının vəziyyətinə pis təsir göstərir. Məsələn, kasnı qanı incələşdirir, artıq incəlmiş qan damarlarını genişləndirir, həmçinin divar keçiriciliyini artırmağa kömək edir. Bu, təsirlənmiş damarlardan qanaxma riskini xeyli artırır. Bu səbəbdən, varikozda çox miqdarda kasnı içmək tövsiyə edilmir.
9. Bəzi fiziki məşqləri etmək. Varikozda bəzi idman növləri ilə nəyinki məşğul olmaq məsləhət görülmür, hətta olduqca təhlükəli olduğundan qadağan olunur. Məsələn, ağır atletika, marafon qaçışı, futbol qadağandır. Ayaq üstə duraraq ağır çəkili yüklərin qaldırılması yalnız ayaqlarda varikoz olduqda deyil, həm də bağırsaqdakı damarlarının zədələnməsi zamanı qadağandır.
10. Həkim resepti olmadan hormonal dərmanlar qəbul etmək. Onların istifadəsi qanın qatılaşmasına gətirib çıxarır və buna görə də əlavə tromboz riski yaradır.

Varikozun yaranmasının qarşısını almaq olarmı

Xəstəliyin ailə tarixi olmasa belə, varikoz hər kəsdə yarana bilər. Ancaq hamımız bilirik ki, həyat tərzimiz ümumiyyətlə rifahımıza və sağlamlığımıza təsir göstərir. Buna görə də, varikozun qarşısını almaq üçün sadə tövsiyələr var.

1. Müntəzəm olaraq idmanla məşğul olun. Çox otursaq və ya çox dayansaq, ayaqlardakı əzələlər yığılmır, nasos kimi işləmir və damarlarda qan toplanır. Buna görə istənilən bir fiziki fəaliyyət faydalıdır: gəzinti, üzgüçülük, qaçış, velosiped sürmək.
2.  Hər gün evdə idman edin. Həftədə 2-3 dəfə müntəzəm olaraq məşq etsəniz, qalan vaxtda otursanız da, damarlarla bağlı problemlər hələ də keçə bilər. Buna görə də, vaxtaşırı mövqeyinizi dəyişdirməyi və idman etməyi unutmayın. Siz sadəcə ayaq üstə duraraq arxaya-qabağa hərəkətlər edə bilərsiniz. Və ya axşam işdən sonra divanda uzanın və ayaqlarınızı arxaya atın və ya belinizin altına bir yastıq qoyun, baldırlarınız başınızdan yüksək olsun. Bu vəziyyətdə 20-30 dəqiqə yüngüllük hiss etmək üçün kifayət edəcəkdir.
3. Rahat ayaqqabı geyin. Dikdabanlı ayaqqabılar möhtəşəm görünür, lakin təəssüf ki, sağlamlığa çox yaxşı təsir göstərmir. Bir çox araşdırmalar göstərir ki, hər gün dikdaban ayaqqabı geyinən qadınların əzələləri düzgün işləmir və damarlarda qan durğunlaşır. Buna görə də, bir az hündür ayaqqabıları seçmək və ya idman ayaqqabılarına keçmək, dikdabanlı ayaqqabıları isə xüsusi hallar üçün saxlamaq daha yaxşıdır.
4. Lazım gələrsə müalicəvi corabları geyin. Uzun uçuşlar zamanı və çətin əməliyyata hazırlıq zamanı müalicəvi corabları geyinmək lazımdır. Həmçinin, varikoza meylli olan hamilə qadınlar və ya dəridə ilk hörümçək damarları görünən insanlar üçün vacibdir. Müalicəvi corablar ayaqlara təzyiq edir və əzələlərin damarlar vasitəsilə qanı itələməsinə kömək edir.
5. Çəkinizə nəzarət edin. Bir insanın qarın içi təzyiqində artım varsa, damarlara yük artır, buna görə də varikoz damarlarının qarşısını almaq üçün çəkini normal həddə saxlayın.
6. Daha çox meyvə və tərəvəz yeyin. Sağlam pəhriz qəbizliyin qarşısını almağa və ya müalicə etməyə kömək edə bilər. Fakt budur ki, bağırsaqlar nəcislə doludursa, kiçik çanaqdan qanın çıxması çətinləşir. Adam gücənəndə, yığılmış qan ayaqlara qayıtmağa çalışır və damarları uzadır.
7. Ayağınızı ayağınızın üstünə qoymayın. Damarların daralması varikoza gətirib çıxarır. Buna görə damarlarda təzyiq artır və klapanlar əziyyət çəkir. Xəstəliyə meyl varsa, risk artır. Odur ki, oturarkən ayaqlarınızı ayağınızın üstünə qoymayın.
8. Boş paltar geyin. Dar cins şalvar və ya ətəklər, çox dar alt paltarlar gözəl görünür, lakin sağlamlığa zərərlidir. Onlar həmçinin qasıq və ya budun böyük damarlarını sıxırlar, yəni damarlarda təzyiqi artırırlar. Hərəkəti məhdudlaşdırmayan paltar seçin.

Sağlam olun!