Payız orqanizmin yeni mövsümə uyğunlaşdığı vaxtdır. Bu mövsüm o, hər hansı bir xəstəliyə qarşı çox həssasdır. Xüsusilə payızda tez-tez KRVİ ilə xəstələnirik. Kəskin respirator virus infeksiyalarının təyinatına nə daxildir və KRVİ, KRX, qrip və digər soyuqdəymələr necə fərqlənir?
Respublika Diaqnostika Mərkəzinin (RDM) mütəxəssisləri ilə birlikdə “Özü keçməyəcək” adlı rubrikamızda xəstəlikləri ayırd edir və bu payızda özünüzü necə qoruyacağınız haqda danışırıq.
Umico-dan 3,5%-ə qədər keşbek bonusları RDM-də özünüzə və yaxınlarınıza qayğı göstərməyə kömək edəcək.
KRVİ diaqnostikası
Xəstəliyi təyin etməyin ən etibarlı yolu ixtisaslı bir mütəxəssislə əlaqə saxlamaqdır. Narahatlıq və qızdırma halında dərhal həkimə müraciət etmək tövsiyə olunur. Yalnız o, müalicəni təyin edə və bununla da sağalmanı sürətləndirə bilər.
İstənilən xəstəlik simptomlarla müəyyən edilir. Lakin, anlayışların təriflərindən başlayaq.
KRX – tənəffüs yollarına təsir edən kəskin respirator xəstəlikdir: burun, burun-udlaq, udlaq, qırtlaq, nəfəs borusu, bronxlar, ağciyərlər. Beləliklə, tənəffüs yolları ilə əlaqəli hər hansı qeyri-xroniki xəstəliklər KRX adlanacaqdır. KRX-nin törədicisi viruslar, bakteriyalar, göbələklər və hətta parazitlər ola bilər.KRVİ – kəskin respirator virus infeksiyasıdır. Məlum olub ki, KRVİ yalnız KRX-nın xüsusi halıdır və insanlar arasında ən çox “soyuqdəymə” adlandırılır. Öz növbəsində, qrip də virusdan yarandığına görə KRVİ və KRX-ya aiddir. Ancaq xəstəlik o qədər geniş yayılmış və daha təhlükəli hala gəldi ki, bu gün onu KRVİ-dən ayırırlar.
KRVİ və qrip arasındakı fərqlər
Hər iki xəstəlik qızdırma, baş ağrısı və gözlərdə ağrı, burun axması, öskürək, titrəmə və yuxululuq ilə müşayiət olunur. Ancaq qrip zamanı temperatur kəskin şəkildə yüksəlir və bir neçə saatdan bir neçə günə qədər davam edə bilər. Boğaz ağrısı, öskürək və bədəndə zəiflik, əzələ ağrıları daha çox özünü göstərir.
| Simptom | KRVİ | Qrip |
| Qızdırma | 37,5-38,5 °C-dək | 38,5 °C-dən 40 °C-dək |
| Baş ağrıları | V | V |
| Gözlərdə ağrılar | V | V |
| Burun axması | V | V |
| Boğazla ağrılar | V | V |
| Öskürək | V | V |
| Titrəmə | V | V |
| Zəiflik və yuxululuq | V | V |
| Əzələlərdə ağrılar | V | V |
| Tərləmə | V | |
| Qarın nahiyəsində narahatlıq, qusma, ishal | Bəzən |
ƏLAVƏ. ÜST-nın verdiyi məlumata görə, mövsümi qrip hər il 3 milyondan 5 milyona qədər ağır xəstəliyə səbəb olur və 250-500 min insanın ölümünə səbəb olur. Bütün yoluxucu xəstəliklər arasında qrip və KRVİ 95%-ni təşkil edir.
KRVİ ilə başqa hansı xəstəliklər qarışdırıla bilər
KRVİ tez-tez boğazla, burun axma və öskürəklə əlaqəli bütün xəstəliklərlə qarışdırılır. Tonzillit faringit, bronxit, laringit və angina – bütün bunlar öz xüsusiyyətləri və müalicə üsulları olan müxtəlif xəstəliklərdir. Fərq nədir? Gəlin bunu aydınlaşdıraq.
Tonzillit, bir və ya daha çox badamcığın, tez-tez palatin iltihabı ilə özünü göstərən yoluxucu bir xəstəlikdir. Xəstəlik qızartı və ağrı ilə müşayiət olunur. Bəzən boşluqlarda və ya bütün badamcıqlarda irin görünə bilər.
Angina (və ya kəskin tonzillit) – infeksiya yolu ilə ötürülür, virus deyil, patogen bakteriyalar səbəbindən baş verir. Yəni angina və tonzillit artıq KRVİ-yə aid deyil. Xüsusiyyət ondan ibarətdir ki, angina olduqda həmişə badamcıqlarda irinli lövhə var. Anginaya göbələk də səbəb ola bilər.Faringit posterior faringeal divarın selikli qişasına təsir edən yoluxucu bir xəstəlikdir. Aydın görünən simptomlardan – tərləmə və boğazda quruluq, öskürək və udma zamanı ağrı. Faringitə həm viruslar, o cümlədən qrip, adenovirus, bakteriyalar səbəb ola bilər və ya allergik reaksiya ola bilər.
Laringit qırtlağın selikli qişasının iltihabıdır, həm infeksiyalar, həm də ağızdan nəfəs alma və ya çirkli hava nəticəsində hipotermiya nəticəsində yarana bilər. Laringit ilə temperatur bir qədər yüksələ bilər, limfa düyünləri iltihablanır və səsin tembri azalır. Xəstəlik ağrı və boğaz ağrısı ilə müşayiət olunur.
Bronxit – adından da bildiyiniz kimi, bronxlara, aşağı tənəffüs yollarına təsir edir. Xəstəlik quru və ya yaş öskürək, ümumi vəziyyətin pisləşməsi ilə özünü göstərir. Bronxit zamanı temperatur yüksələ bilər, tənəffüs çətinləşir, nəfəs darlığı və intoksikasiya sindromu yaranır – zəiflik, güc itkisi, iştahasızlıq, bədən ağrıları və baş ağrıları.
Yuxarıda göstərilən xəstəliklərin əksəriyyəti qrip və ya KRVİ nəticəsində yarana bilər, əgər viruslar vaxtında müalicə olunmazsa.
KRVİ-nin profilaktikası
Xəstəliyin qarşısını almaq, müalicə etməkdən daha yaxşıdır. Buna görə də, aşağıdakı qaydalara riayət etməyi tövsiyə edirik:
- Şəxsi gigiyena – insanların sıx olduğu yerlərdə əllərinizi yuyun, antiseptiklərdən, qoruyucu maskalardan istifadə edin. Çirkli əllərlə üzünüzə (gözlər, ağız, burun) toxunmayın.
- Burnun yuyulması. Duz məhlulu və ya xüsusi profilaktik vasitələr “hava filtrinizi” zərərsizləşdirəcək.
- Təmizliyə riayət etmək. Ən azı həftədə bir dəfə nəm təmizləmə aparmağı, otağı gündəlik havalandırmağı və səliqə-səhmanı saxlamağı unutmayın.
- Sağlam həyat tərzi. Düzgün qidalanın, məşq edin və ya idmanı həyatınıza əlavə edin, hər gün küçədə gəzintiyə çıxın, təmiz hava ilə nəfəs alın. Tədricən möhkəmlənin və fiziki və ruhi sağlamlığınızı qoruyun.
Peyvənd. Qrip, koronavirus və digər ümumi xəstəliklərə qarşı peyvəndlər var ki, onlar xəstələnməməyə və ya xəstəliyi yüngül keçirməyə kömək edir.
KRVİ-nin müalicəsi
Diaqnostika və müalicə üçün həkimə müraciət edin və onun tövsiyələrinə əməl edin. KRVİ halında, gücdən düşməmək və başqalarını yoluxmamaq üçün yataq rejiminə riayət edin. Xəstə bir insan 5-7 günə qədər infeksiyanın daşıyıcısı ola bilər, buna görə təmasları minimuma endirmək daha yaxşıdır.
Həmçinin, çoxlu maye içmək lazımdır – gündə ən azı 2 litr. Bu, virusu bədəndən çıxarmağa kömək edəcəkdir. Vitaminlər, dərmanlar və simptomatik müalicə – həkimin fərdi tövsiyələrinə uyğun olaraq. Heç bir halda özünü müalicə ilə məşğul olmayın! Bu həm sizə zərər verə, həm də xəstəliyi uzada bilər.
Mif yoxsa həqiqət?
Soyuqdəymə və onun müalicəsi ilə bağlı çoxlu miflər var. Gəlin onları da aydınlaşdıraq.
Mif №1. Virusdan xilas olmaq üçün tərləmək lazımdır. Tərləmə insanın həddindən artıq istiləşməməsinə kömək edir. Xüsusi sarılma, daha sürətli tərləmək üçün isti vannada yatmaq hərarət, susuzluq və ya titrəmə isə sizə zərər verə bilər.
Mif №2. Antibiotiklər KRVİ-nın müalicəsini sürətləndirəcək. Əslində, antibiotiklər virus zamanı kömək etmir. Onlar yalnız immunitet sisteminin ümumi zəifləməsi səbəbindən sonradan görünə bilən bakterisid infeksiyaların öhdəsindən gələ bilirlər.
Mif №3. Soyuq dəydiyi üçün xəstələndim. KRVİ, qrip və digər virus xəstəlikləri soyuqdəymə səbəbindən yarana bilməz. “Soyuqdəymə” adlı bir xəstəlik sadəcə mövcud deyil. Daimi havalandırma isə viral xəstəliklərin qarşısını almağa kömək edəcəkdir.
Mif №4. Xəstə olanda güc yığmaq üçün çox yemək lazımdır. Həzm prosesi də bədəndən enerji tələb edir. Xəstəlik zamanı güc az olduğundan, artıq qida ilə vəziyyəti çətinləşdirməməlisiniz. Bol su, bulyonlar, tərəvəzlər, meyvələr şəklində qənaətli pəhriz daha çox kömək edəcəkdir.
Mif №5. Vitaminlər sağalmağınıza kömək edəcək. Xəstəlik zamanı təcili olaraq çoxlu vitamin içməməlisiniz, çünki bədənin onları emal edə və mənimsəməsi ehtimalı azdır. Vitamin C əlavəsinin immunitet sistemini gücləndirdiyi və ya xəstəliklərin qarşısını aldığı sübut edilməmişdir, lakin gündəlik 200 mq C vitamini qəbulu böyüklərdə soyuqdəymə müddətini 8% azaldır.
Sağlam olun!
Alış-veriş edin, keşbek qazanın və maliyyənizi idarə edin
Hamısı bir tətbiqdə!
