Azərbaycanda Nar bayramı. Şah meyvəsi haqqında ən maraqlı faktlar

Bizim ölkənin dünyada bütün nar növlərinin yetişdiyi yeganə ölkə olduğunu bilirdinizmi? Narın 70-dən çox növü var! Buna görə də Nar bayramının Azərbaycanda nisbətən yaxınlarda, 2006-cı ildə yaradılması bir növ təəccüblüdür. O vaxtdan bəri hər il oktyabr ayının sonunda məhsul yığımı başa çatdıqda Nar bayramı qeyd olunur. Bayram ölkəmizin nar paytaxtı olan Göyçayda keçirilir, burada 4 min hektar sahədə şah meyvələri yetişən bağlar salınıb. Yeri gəlmişkən, ötən ilin sonunda Nar bayramı UNESCO-nun mədəni irs siyahısına daxil edilib. Bu münasibətlə nar ilə bağlı ən maraqlı faktları toplamaq qərarına gəldik.

1. Nar ən qədim meyvələrdəndir

Nar ağacının vətəni İran hesab olunur. Nar təsvirlərinə Misir piramidalarında, qədim Bizans parçalarında və qədim yunanların ornamentlərində də rast gəlinmişdir. Qədim Misirdə döyüşdən əvvəl döyüşçülər nar yeməli idilər. Bu yolla onların xüsusilə güclü və yenilməz olacağına inanılırdı. Bundan əlavə, misirlilər meyvəni müqəddəs saymış, onu həyat ağacı adlandırmış və yeni həyat yarada biləcəyinə inandıqları üçün demək olar ki, hər kəsi narla basdırmışlar.

2. Nar haqqında həm Quranda, həm də Bibliyada qeyd olunub.

Quranda narın adı iki dəfə çəkilir. Bir dəfə cənnət meyvəsi kimi, ikinci dəfə isə Məhəmməd peyğəmbərin nar meyvəsindən nifrət və qəzəbə qarşı dərman kimi istifadə etməyi tövsiyə etdiyi. Lakin Bibliyada nara münasibət fərqlidir. Belə bir nəzəriyyə var ki, ilan Həvvanı alma ilə yox, narla sınayıb.

3. Nar ən məşhur heraldik işarələrdən biridir

İspaniyanın gerbində dövlətin bir hissəsi olan torpaqlar təsvir edilmişdir. Əndəlüs çatlamış nar meyvəsi ilə simvollaşdırılır. Maraqlıdır ki, bu simvol əslən İspan deyil. İspanlar 8-ci əsrdən 15-ci əsrə qədər Pireney yarımadasına sahib olmaq hüququ uğrunda işğalçılıq müharibələri apardılar. Nar Avropada sonuncu ərəb dövləti olan Qranada əmirliyinin emblemi idi. İspanlar Qranadanı zəbt edəndən sonra simvol onlara keçdi.

4. Nar – Fenşuya görə güclü ailənin simvolu  

Özünüzdə və ətrafınızdakı dünyada harmoniya axtarışına əsaslanan böyük tarazlıq nəzəriyyəsinə inanırsınızsa, evinizdə nar şəkli olmalıdır. Məsələn, ailənin yeni üzvünü gözləyirsinizsə və doğuşun sağlam keçməsini istəyirsinizsə, mənzilin şimal hissəsinə ortadan bölünmüş şirəli nar qoyun.

5. Nar ən güclü afrodiziyakdır

Nar suyuna çox vaxt “sevgi eleksiri” deyirlər. Rəvayətə görə, narın bitdiyi ağacı ilk dəfə sevgi ilahəsi Afrodita əkib. Türk qəhvəxanalarında şirə ən güclü afrodizyak kimi satılır. Daha maraqlısı odur ki, Kleopatranın dodaqlarını nar şirəsi ilə boyadığı barədə bir əfsanə var. Təcrübə etmək qərarına gəlsəniz, diqqətli olun – nar suyunu paltardan yumaq demək olar ki, mümkün deyil.

Umico-dan 3% keşbek ilə Bizim Tarla nar şirəsi

6. Nar və toy ənənələri  

Çində toyda nar toxumlarını yemək adətdir – cütlük bu cür xeyir-dua alır, yetişmiş meyvənin şəkli tez-tez yeni evlənənlərə təqdim olunur. Azərbaycanın bəzi bölgələrində də toyda nardan istifadə olunub. Bir ənənə var: bəy gəlini yeni evinin astanasında qarşılayıb, ona nar və ya alma atmalıdır. Gəlin meyvəni tutsa, ailədə əsas o olacaq, tutmasa başçılığı ərinə verməli olacaq. 

7. Nar giləmeyvədir

Narın təsnifatı ilə bağlı qarışıqlıq var – nar meyvədir, yoxsa giləmeyvə? Botanikada “meyvə” termini yoxdur. Burada “meyvə” termini istifadə olunur – bu, çiçəkdən inkişaf edən və toxumları ehtiva edən bitki hissəsidir. Botanika cəhətdən nar, tikanlı budaqları və hunilərə bənzəyən narıncı-qırmızı çiçəkləri ilə 5-6 metr hündürlüyə çatan Punica cinsinə aid meyvə kolu və ya ağacdır. Bioloqlar nar meyvəsinin növünü nar adlandırır və onu giləmeyvə kimi, çox toxumlu, çoxhüceyrəli meyvə kimi təyin edirlər. Diametri 12 santimetrə qədər, çəkisi isə 600 qrama qədər olan hər bir narda 400-dən 700-ə qədər toxum var. Yeri gəlmişkən, banan, qarağat və pomidor da giləmeyvə növüdür.

8. Nar güclü təbii antioksidantdır

Nar iltihabı azaltmağa kömək edən antioksidanlar və turşularda yüksəkdir. Buna görə, nar xüsusilə döş xərçəngi ilə əlaqəli olduqca ciddi antitümör təsir göstərir. Həmçinin nar ürək-damar sisteminin hüceyrələrinin məhv edilməsinin qarşısını alır və infarkt və insult kimi xəstəliklərdən qorunmağa, qanda xolesterinin səviyyəsini aşağı salmağa kömək edir. Narın bütün faydalı xüsusiyyətlərini ortaya çıxarmaq üçün hər gün meyvənin dörddə birini və ya 30 q nar şirəsini istehlak etməlisiniz. Şirəni su ilə qarışdırmaq və ya samandan vasitəsilə içmək daha yaxşıdır. İçdikdən sonra ağzınızı mütləq yaxalayın.

9. Nar dərini cavanlaşdırır

Kosmetologiyada kollagen istehsalını və dərinin bərpasını stimullaşdıran unikal nar yağı istifadə olunur. Bundan əlavə, yağ ekzema və proriyaz xəstəliyini müalicə etmək üçün istifadə edilə bilər. Cəmi 1 litr nar yağı əldə etmək üçün 500 kq meyvə lazımdır.

10. Alüminium qablar nar xörəkləri üçün uyğun deyil

Nar olan yeməkləri hazırlamaq üçün alüminium və karbon poladdan hazırlanmış qablar və alətlərdən istifadə etməməlisiniz – bu materiallarla qarşılıqlı əlaqədə olduqda, narın şirəsi acı olur. Azərbaycan milli mətbəxində nar dənələrindən həm təzə, həm də müxtəlif yeməklər üçün ədviyyat kimi istifadə olunur. Qaynadılmış nar şirəsi əsasında balıq üçün sous olan narşərab hazırlanır. Salatların üzərinə nar dənələri səpilir və dondurma ilə süfrəyə verilir, desert üçün qaymaq ilə qarışdırılır.

11. Nardan şəkər hazırlamaq olar

Nar ağacının gənc köklərindən xüsusi şəkər növü – şərq mətbəxində qənnadı məmulatlarının hazırlanmasında istifadə olunan qranadin hazırlanır.

12. Nardan şərab hazırlanır

Nar şərabı həmişə bolluq və bərəkət simvolu hesab edilib. Maraqlıdır ki, şərabın sənaye istehsalı nisbətən yaxınlarda – 30 ildən bir qədər çox əvvəl başladı. Nar şərabı albalı, tütün və xoş qoz-fındıq dadı ilə şirniyyatlı, lakin şəkərli olmayan dada malikdir. Meyvələr və ya müxtəlif desertlər ilə süfrəyə verilir. Az miqdarda nar şərabı çox xeyirlidir – onun tərkibində təbii antioksidant olan və kanserogenlərin mənfi təsirini azaldan linoleik turşu var.

13. Nar bir ilə qədər saxlanıla bilər

Meyvələrin uzun müddət saxlanması üçün ən uyğun olanlardan biri nardır. Bir ilə qədər tam və sağlam saxlanıla bilərlər. Düzdür, narları da ehtiyatla saxlamaq lazımdır: bir korlanmış meyvə digərlərini məhv edə bilər. Ən uzun müddət saxlanıla bilən turş nar sortlarıdır.

14. Narı toxumları ilə yeyin

Tərkibinə görə nar dənələri buğda rüşeyminin yağından üstündür. Onların tərkibində diarreyanın qarşısını alan taninlər var, həmçinin dizenteriya, bağırsaq və vərəm çöplərinə zərərli təsir göstərir. Nar toxumlarının tərkibində qalxanabənzər vəzinin xəstəlikləri, hormonal balanssızlıqların öhdəsindən gəlməyə kömək edən fitohormonlar var. İz elementləri də soyuqdəymə, bronxit və anemiyanın inkişafına mane olur. Üstəlik, onlar təbii olaraq qan təzyiqini aşağı salır və onu normal vəziyyətə gətirirlər. Nar dənələrində xərçəng hüceyrələrinin əmələ gəlməsinə və böyüməsinə mane olan ellagitannin var.

Bu maddələrin yaxşı sorulması üçün toxumları yaxşıca çeynəyin. Nar toxumlarının çox qalın qabığı var: onlar mədə-bağırsaq traktının selikli qişasını zədələyə bilər. Bu o deməkdir ki, nar toxumlarını diş əti problemi, qastrit, mədə xorası və onikibarmaq bağırsaq xorası, kolit olanlar ehtiyatla istifadə etməlidirlər.

15. Narı nə cur təmizləməli 

Nar dənələrini asanlıqla çıxarmaq üçün narın üst hissəsini kəsmək, qabığını soymaq və soyuq su ilə bir qabda islatmaq lazımdır. Sonra meyvəni suyun altında tutaraq, yumşaq bir şəkildə parçalayın – dənələr özləri qabın dibinə töküləcək. Dənələrdən başqa hər şeyi atın və suyu boşaldaraq onları qurudun.

Umico sizi Nar bayramı münasibətilə təbrik edir!