Nənədən soruş: Əla badımcan kürüsü necə hazırlanır

Azərbaycanda badımcanlara sevgi genetikdir. Birdən onları sevməyən bir insanı tanısanız da, o da çox güman ki, “Manqal” salatından imtina etməz. Badımcanın isti, acıtəhər və hətta bəzən ət dadı verən dadı əvəz edilə bilməz və nəiləsə qarışdırmaq çətindir. Bu fonda, inanılmaz faydalar və aşağı kalorili məzmun belə yox olur. Badımcan möcüzəvi şəkildə həm yağ, həm bal, həm də lazım olsa şərabı özünə çəkən halda, hansı pəhrizdən söhbət gedə bilər? Azərbaycanda badımcan mövsümü avqustda başlayır və oktyabrda bitir, bu səbəbdən “Nənədən soruş” qastronomik layihəmizin bugünkü buraxılışının qəhrəmanı badımcan oldu.

Azərbaycanın ən böyük istehsalçısı və ixracatçısı olan Azersun ilə birlikdə hazırladığımız yeni layihəmiz Azərbaycan mətbəxinə həsr edilmişdir. “Nənədən soruş” layihəsindəkilər Azərbaycan mətbəxinin ən vacib məhsulları haqqında hekayələr və reseptlərdir. Hər həftə Azersundan ləzzətli hədiyyələr qazana biləcəyiniz bir viktorina keçirir və həmçinin nənələrimizin ən yaxşı reseptlərini paylaşırıq. Bu gün sizə mükəmməl kürü və “Manqal” salatını necə hazırlayacağınızı izah edəcəyik ki, qışda badımcan yeməklərindən zövq alasınız.

Badımcanın dünya şöhrəti

Masanızda tez-tez badımcan olurmu? Badımcan dediyimiz budur, belə bir əfsanə var ki, ilk dəfə badımcanı Azərbaycana Badımcan adlı bir adam gətirib. Ümumiyyətlə, Hindistan, eramızın əvvəlindən çox əvvəl yetişdirilən bu tərəvəzin vətənidir. Fərqli ölkələrdə badımcanın necə adlandırılması yolunu yaxşı göstərir. Ərəbcə “bazincan” Portuqalca “berincella” və İspanca “alberenxena” -ya çevrilib, bundan sonra “oberjin” olaraq Fransızca və İngilis dilinə çevrildi. Rusca olan “baklajan” adı, ehtimal ki, türk və ya tacik dilindən gəlir. Rusiyada badımcanlara “sinenkiye” də deyilirdi, baxmayaraq ki, bu tamamilə doğru deyil, çünki bu rəngdə bir çox tərəvəz növü var. İngiltərədə “ağ yumurta” çeşidi populyardır, rəng və forma ilə badımcan toyuq yumurtalarına bənzəyir. Taylandda çox kiçik, yuvarlaq, açıq bənövşəyi rəngdə badımcanlar yetişdirilir. Çindəki badımcanlar xiyar kimi uzun və incədir. Hindistanda badımcanlar göy qurşağının bütün rənglərində tapıla bilər: ağ, sarı, narıncı, qırmızı, yaşıl, qırmızı-bənövşəyi və tünd bənövşəyi.

Bir çoxumuz badımcanın tərəvəz olduğuna şübhə etmirik. Deyilənə görə, bu belə deyil. Botanika baxımından badımcan bir giləmeyvədir. Ancaq yenə də tərəvəz adlandırmağa daha çox öyrəşmişik.

Çox sayda badımcan resepti var — bütün dünyada o, pörtlədilir, qızardılır, qaynadılır, duzlanır və turşu qoyulur. İnanın ya da inanmayın, aşpazlar və kulinariya tarixçiləri minə qədər misilsiz badımcan yeməyi sayırlar. Azərbaycanda kiçik ağ badımcandan mürəbbə hazırlayırlar və manqalda bişirməyi sevirlər – belə halda badımcan qeyri-adi bir dad qazanır. Bir çox yemək üçün tərəvəz istifadə edilməzdən əvvəl düzgün bişirilməlidir. Əlbəttə ki, bunu kömürdə etmək daha yaxşıdır – hisə verilmiş dad xüsusi olur. Ancaq həm qaz sobasında, həm də elektrikli sobada yaxşı çıxır. Bişmiş badımcanın dadı qabda itmir, parçalar möhkəm qalır və sıyığa çevrilmir. Badımcanların güclü istiliyi sevdiyini və bütün yağı içinə çəkdiyini unutmayın. Çox yağ tökdükdə, badımcan boz olur və dəfələrlə daha yüksək kalorili olur, çünki hər şeyi bir süngər kimi içinə çəkir.

Sağlam tərəvəzlərin kralı

Badımcan, gəldiyi Hindistanda uzunömürlülüyün tərəvəzi sayılır və “Tərəvəzlər Kralı” adlanır. Həqiqətən, badımcanın çox dadlı olması və istənilən yeməyi ləzzətli etməsi ilə yanaşı inanılmaz dərəcədə sağlam tərkibi var. Badımcan B qrupu vitaminləri, C vitamini, PP və karotin ilə yanaşı kalium, dəmir, kalsium, maqnezium, natriy və fosfor kimi bədən üçün lazımlı mineralları özündə birləşdirir.

Badımcan nə üçün faydalıdır

• C vitamini sayəsində bədəni infeksiya və soyuqdəymədən qoruyur. 
• Sinir sistemini gücləndirir. B qrupu vitaminləri yuxusuzluq və depressiyadan qurtulmağa kömək edir.
• Dərini sağlam edir. Badımcan cildin yenilənməsini, nəm saxlamağı təmin edir, bu da qırışlardan qurtulmaq deməkdir deməkdir.
• Anemiya və ürək-damar xəstəliklərinin müalicəsində kömək edir. Bütün bunlar dəmir, sink və manqan tərkibinə görədir.
• Diabetes mellitus müddətində və insultdan sonra faydalıdır.
• İnsanlara siqareti tərgitməyin öhdəsindən gəlməyə kömək edir. Meyvələrdə çox miqdarda PP vitamini (nikotinik turşusu) var.

Badımcan arıqlamağa da kömək edir. Bu inanılmaz dərəcədə aşağı kalorili bir məhsuldur: 100 qram badımcanda yalnız 28 kkal var. Buna görə də diyetoloqlar, arıqlamaq istəyən hər kəsin pəhrizinə daxil edir. Bundan əlavə, badımcan bədəndən artıq mayeni çıxaran liflə zəngindir. Əlbəttə ki, arıqlamaq istəyirsinizsə, badımcanları yağda qızartmamağınız yaxşıdır. Ancaq badımcanın yağda udulmadan bişirməyinizə imkan verəcək bir sirr var. Bunun üçün badımcanları qovurmadan əvvəl dilimlərə kəsin və 10 dəqiqə soyuq suya qoyun.

Mətbəxə gedək

Konservləşdirmək kimi tərəvəzləri qorumaq üsulunun sırf badımcan ilə ortaya çıxması maraqlıdır. 160 il əvvəl Fransız kulinariya mütəxəssisi Fransua Apper “Qoruma Sənəti” kitabını yazıb (konservator Fransız dilindən qoruyan kimi tərcümə olunur). Məhz bu kitabda badımcanın əsas rolda olduğu ilk konserv resepti təsvir olunub.

“Manqal” salatı

Badımcan kürüsü

---

NƏNƏLƏRİN TÖVSİYƏLƏRİ

• İlk dəfə badımcan bişirənlərin çoxu dadından məmnun olmur. Bütün bunlar badımcanın acı dadından necə qurtulmağı bilmədikləri üçündür. Bunu etmək üçün, yeməkdən ən az 20 dəqiqə əvvəl badımcanlar duzlanmalı və kənara qoyulmalıdır. Badımcanı qızardırsınızsa, dilim kəsdikdən sonra bol duz ilə dadlandırın. Yarım saat buraxın və bişmədən əvvəl ovuclarınıza sıxın – bütün acılıq maye ilə birlikdə axacaq. 
• Badımcan kababı hazırlayırsınızsa, ortaya bir kəsik atın və ora bir neçə çimdik duz əlavə edin. Mayenin boşalması üçün gözləyin və sıxın. Kababı daha da möhtəşəm etmək üçün kəsik yerinə kiçik bir yağ quyruğu qoymağı unutmayın. 
• Nənələrimiz bacımdan kürüsünü hisdə bişirirdilər. Bu təsir, məhsulların müasir evdar qadınların etdiyi kimi sobada deyil, manqalda bişirildiyini əldə etmək üçündür.

---

Azersunun badımcan məhsulları

Azersun milli Azərbaycan mətbəxi ənənələrinin əsl qoruyucusudur, sevimli ev yeməklərinin sirləri holdinqin markalarında qorunur – Bizim Tarla, ZEYTUN BAGLARI, AZERÇAY və s. 

Bizim Tarla, ailəsi üçün dadlı təamlar bəxş etmək istəyən, lakin gündəlik işlərdən kompot və ya mürəbbə bankası hazırlamağa vaxtı olmayan qadınlara kömək edir. Badımcan kürüsü və Manqal salatının bişirilməsi çox vaxt aparır. Məhsulları arasında inanılmaz badımcan kürüsü və manqal salatı olduğu üçün Bizim Tarla, bu halda da evdar qadınlara kömək edir. Bunlar seçilmiş məhsullardan hazırlanır, tərkibində GMO yoxdur və milli mətbəximizin ənənələrini qoruyur.

Bizim Tarla markası adını Biləsuvarda 34.000 hektarda tərəvəz və meyvələrin təbii olaraq yetişdirildiyi bir sahədən alıb. Davamlılıq və gigiyena Bizim Tarla məhsullarının istehsalında böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu gün hər bir azərbaycanlının tanıdığı və qürurla “yerli məhsul” adlandırdığı bir markadır. 

Bizim Tarla məhsulları ev bankalarından fərqlənmir, ama çox vaxt qazanır. Hazır məhsulların dadından zövq alın, digər yeməklərə əlavə edin, ilham alın — bunlar mətbəxdəki kiçik sirrləriniz olsun.

Nuş olsun!