Novruz bayramına hazırlaşırıq. Bayram süfrəsini bəzəyirik.

Ən sevimli Azərbaycan bayramına cəmi bir neçə gün qalıb. Çox güman ki, bayram süfrənizdə hansı yeməklərin olacağını dəqiq bilirsiniz. Novruzun əsas təamlarının reseptləri əlinizin altında olması üçün şah-plov, dolma, ləvəngi balığı və əlbəttə paxlava, şəkərburanın və qoğallanın hazırlanmasını addım-addım təsvir etdik. Bu yeməklər üçün ən yaxşı məhsulları haradan əldə edə biləcəyinizi də məsləhət etdik. Həqiqətən, bayram süfrəsində yalnız hər şeyin ən yaxşısı olmalıdır! Uzun sözün qısası, yeməkləri bişirin, süfrəni səməni və rəngli yumurtalar ilə bəzəyin, bütün ailəni bir araya gətirin və yeni baharı qarşılayın.

Şah-plov

Azərbaycan mətbəxinin kralı sayılan şah-plov, ən təntənəli və vacib bayramlarda hazırlanır. Novruz bayramı məhz belə bir bayramdır. Şah-plovu ən yaxşısı dəmir qazanda bişirməkdir, lakin qalın dibli və istiyə davamlı tutacaqları olan bir qazan ilə sobada da bişirə bilərsiniz..

İnqrediyentlər: 

• qoyun əti – 1 kq
• düyü – 1 кг
• lavaş (yuxa) – 5-6 əd (qazanın ölçüsündən asılıdır)
• kərə yağı – 500 qr
• soğan – 500 qr
• bulyon – 100 ml
• qaysı – 200 qr
• kişmiş – 200 qr
• alça qurusu – 200 qr
• şabalıd – 1 kq
• zəfəran – 1 s.q.
• sarıkök – 1 s.q.
• duz

Hazırlayırıq

1. Düyünü yaxşıca yuyun. Üzərinə çoxlu duzlu isti su tökün və yarım saatlıq islanması üçün saxlayın. Sonra düyüləri süzgəcin içinə qoyun, yaxalayın və aldente halına kimi qaynadın.
2. Zəfəranı stəkana tökün, üzərinə qaynar su tökün, nəlbəki ilə örtün və dəmləmək üçün buraxın
3. Kişmişləri, quru ərikləri üzərinə isti su tökün, alça qurusunu yuyun. Şabalıdın qabıqda kəsiklər edin və suya atın, qaynadılması üçün 15 dəqiqə odun üstünə qoyun. Sonra qabıqlarını soyun.
4. Soğanı yarım üzüklərə kəsin və yağda qızardın, bir az sarıkök əlavə edin.
5. Sümüksüz və yağsız əti xırda doğrayın və soğanla birlikdə qovurun. Bir neçə dəqiqədən sonra qaysı, kişmiş, şabalıd və alça qurusu əlavə edin. 
6. Qazanın içini və lavaşların hamısını əridilmiş kərə yağı ilə yaxşıca yağlayın. Əvvəlcə qazana iki ədəd lavaş qoyun, onlar qazanı tam örtməlidir, qıraqları isə qazandan sallanmalıdır. Lavaşları kərə yağı ilə yağlayın, qalanlarını üst-üstə qoyun, hər birini kərə yağı ilə yağlamağı unutmayın.
7. Düyü, soğan, ət, quru ərik ilə üzüm, alça qurusunu qazana tökün, şabalıdın bir hissəsini orta hissəyə qoyun ki, içlik xəmirə dəyməsin. Qurudulmuş meyvələr tez bişirilir, xəmirlə təmasda olarsa yanar. Sonda yenidən düyü əlavə edin. Sulu qalması üçün düyü qatına bulyon əlavə edin. Zəfəran tinkturasını üzərində tökün və lavaşın kənarları ilə örtün. Üst hissəni yağ ilə yağlayın
8. Plov olan qazanı qapaqla örtün və təxminən 1 saatlıq 180 dərəcə qızdırılan sobaya yerləşdirin.
9. Готовый шах-плов нужно выложить на блюдо, перевернув. Подавайте горячим, разрезав на порционные куски. Правильный плов не будет похож на пирог: рис и мясо должны высыпаться из хрустящей оболочки. Hazır şah-plov bir baş-ayaq tutulan boşqaba qoyulmalıdır. İsti halda, hissələrə doğrayıb süfrəyə verin. Düzgün hazırlanmış plov piroqa oxşamamalıdır: xırçıldayan qabıqdan düyü və ət tökülməlidir.

Bu resept üçün sizə lazım olacaq:

Dolma

Belə bir deyim var: “Azərbaycan plovu bütün yeməklərin şahıdırsa, dolma şahın ilk və ən gözəl həyat yoldaşıdır!”. Qədim zamanlardan bu günə qədər dolma hər bir azərbaycanlının bayram süfrəsini bəzəyir. Günəş və istilik qoxusu verən üzüm yarpaqlarını götürdüyünüz andan etibarən bu yeməyi bişirməkdən zövq alacaqsınız. Dolmanın UNESCO-nun Qeyri-Mədəni İrs siyahısına daxil edilməsi əbəs yerə deyildir.

İnqrediyentlər: 

• üzüm yarpaqları – 150 qr
• qoyun əti (və ya mal əti) – 500 qr
• soğan – 200 qr
• quyruq – 100 qr
• düyü – 50 г
• nanə, keşniş, duz və istiot

Hazırlayırıq

1. Üzüm yarpaqlarını canlandırmaq üçün üzərinə qaynar su tökün. Nəzərə alın ki, bütün üzüm yarpaqları eyni ölçüdə deyil. Ən yaxşısı ağ üzüm yarpaqlarıdır – hamar, nazik, demək olar ki, şəffafdır.
2. Düyünün də üzərinə qaynar su tökün. Yaxşı qaynayan və çox miqdarda nişasta buraxan orta dənli və ya yumru düyü yaxşıdır. Bu, dolmaların içərisindəki bütün şirələri saxlamaq üçün bu lazımdır.
3. Təmizlənmiş əti ətçəkən maşından keçirin. Ətin artıq hissələri farşa qatılmamalıdır. Ət çox yağlı deyilsə, yağlı quyruq əlavə edin, bu, yeməyin dadını mənfi təsir göstərməyəcək.
4. Soğanı doğrayın və ət ilə birlikdə ətçəkən maşından keçirin.
5. Düyünün suyunu boşaldın və düyünü farsa əlavə edin. Duz və istiot əlavə edin. İri duzdan istifadə edin. Sonra qurudulmuş nanə, keşniş, duz və istiot əlavə edin. Dolma doldurmadan əvvəl fars özünü tutmalıdır. 
6. Bir az farş götürün və yarpağın ortasına qoyaraq kobud tərəfi yuxarı olan bir zərf şəklində bükün. Farşı yarpaqlara qoymazdan əvvəl yarpaqların köklərini kəsməyi unutmayın. Dolmanı gözəl bir şəkildə bükmək zərgərlik işidir, çünki əsl dolma qozdan böyük olmamalıdır.
7. Qazanın dibinə bir boşqab qoyun ki, sıx yığılmış dolma yanmasın. Üzərinə “qüsurlu” üzüm yarpaqları düzün. Dolma bir dairə şəklində üst-üstə yığılır – dörd sıradan çox olmamalıdır, çünki alt qat formasını itirə və dolmalar qeyri-bərabər hazırlana bilər.
8. Qazanın üstünə da bir boşqab qoyun. Sonra dolmaya boşqabı əlinizlə saxlayaraq su və ya bulyon tökün, və odun üstünə qoyun. Odun səviyyəsi orta olmalıdır. Dolma odda bişirilir, amma heç bir halda qaynadılmır: boşqabın altından sakitcə qaynayır, və oradan çıxan buxarın sayəsində dolmanın içliyi şirəli qalır.
9. Süfrəyə verməkdən əvvəl bir az gözləyin. Əvvəlcə boşqabı çıxarın, dolmalar düzəldiləcək və tavada olan bütün suyu özünə çəkəcəkdir 
10. Dolma adətən tərəvəz və göyərti ilə verilir. Dolmanın üzərinə adi və ya sarımsaqlı qatıq əlavə etmək olar. Və ya sadəcə ayranla yeyə bilərsiniz.

Bu resept üçün lazım olanlar:

Ləvəngi balığı

Çox güman ki, süfrənizdə ləvəngi də olacaq. Əlbəttə ki, hər bir ev xanımı öz reseptini ən yaxşısı hesab edir və bu, şübhəsiz ki, doğrudur. Biz isə Lənkəran sayağı resepti seçdik. Bu yemək sadəliyi ilə mükəmməldir və fantaziya üçün şərait yaradır.

İnqrediyentlər:

• Çəkisi 1,5 kq olan kütüm və ya sazan balığı
• Duz, qara istiot
• Təzə qoz ləpəsi – 300 qr
• Soğan – 300 qr
• Lavaşan – 1 əd.
• Sumaq – 1/2 ç.q.
• Keşniş – 1 əd.

Hazırlayırıq

1. Farşdan başlayaq. Təmizlənmiş qoz ləpəsini ətçəkən maşından keçirin. Lavaşanı xırda-xırda doğrayın, dərin bir boşqaba qoyun və üzərinə qaynar su tökün. 20-30 dəqiqəlik saxlayın.
2. Soğanı təmizləyin, böyük parçalara doğrayın və ətçəkən maşından keçirin. Nəticədə alınan kütləni bir süzgəcdən keçirin və ya ikiqat cunaya bükün və suyunu sıxıb çıxardın. Bu resept üçün yalnız sıxması lazımdır.
3. Keşnişi xırda doğrayın və qoz-fındıqla qarışdırın. Sıxılmış soğan suyunu, 1,5 ç.q. lavaşan pastası, 0,5 ç.q. sumaq əlavə edin. Yaxşıca qarışdırın. Bir çimdik duz və istiot əlavə edin. Yenidən qarışdırın.
4. Balığı qabığını təmizləyin, içalatını çıxardın, yaxalayın, yaxşıca qurudun. İçini hazırladığımız ləvəngi ilə doldurun.
5. İki çay qaşığı lavaşan pastası, bir çimdik sumaq, eyni miqdarda istiot, duz əlavə edin və qarışdırın. Hazırlanmış ədviyyatlı qarışıq ilə yanlarını azca yağlayın, sonra balığı bitki yağı ilə yağlanmış bir setkanın üstünə qoyun, ki bişirmə zamanı içliyi tökülməsin. Setkanı sobanın ortasına qoyun və altına bir qab qoyun. Soba 160°C-yə qədər qızdırılmalıdır.
6. 10 dəqiqədən sonra balığı yavaşca çevirin və sobanın temperaturunu 150°C-yə endirin. 10 dəqiqə daha bişirin, sonra temperaturu 140°C-yə endirin və 10 dəqiqə daha bişməyə davam edin. Balığı sobadan çıxarın və bir az soyumasını gözləyin. Ləvəngi balığını soyuq və ya isti qəlyanaltı şəklində süfrəyə verilə bilər.

Bu resept üçün sizə lazım olan bütün məhsulları Umico-nun tərəfdaşı olan Bravo-da tapa bilərsiniz və alış-verişə görə 1% keşbek alacaqsınız.

Bakı paxlavası

Mədəniyyətimizdəki hər şey simvolikdir. Vaxtilə bunu dəfələrlə Azərbaycana səfər etmiş məşhur Norveç səyyahı Tur Heyerdal qeyd edib. Novruzdakı bayram süfrəsinin saysız planetləri, ulduzları və aləmləri ilə kosmosu simvollaşdırdığını demişdi. Paxlava məhz ulduzları simvollaşdırır. Bununla yanaşı, başqa bir təfsir də var. Qədim türklər kişi və qadını üçbucaqlar vasitəsilə təsvir edirdilər. Paxlavada bu üçbucaqlar bir-birinə bağlanır: aşağıya doğru uzanan üçbucaq bir kişini, üstü yuxarı isə qadını göstərir. Bu mənada paxlava evliliyi simvollaşdıra bilər.

İnqrediyentlər

Xəmir:

• Buğda unu – 800 qr
• Şəkər tozu – 1 ç.q.
• Duz
• Yumurta – 2 əd.
• Kərə yağı – 100 qr
• Süd – 200 ml
• acıtma – 0,5 ç.q.
• zəfəran – 1 ç.q.
• Qaynar su –100 ml

İçlik:

• Qoz ləpəsi – 400 qr
• Şəkər tozu – 350 qr

• Vanilin və ya təbii vanil  – 1 ç.q.
• kardamon – 1/3 ç.q.
• fındıq – 1/3 ç.q.

Sirop:

• şəkər tozu – 150 qr
• su – 250 ml
• limon suyu – 3 x.q.

Əlavə:

• kərə yağı (paxlavaya əlavə etmək üçün) – 250 qr
• yumurtanın sarısı (paxlavanı yağlamaq üçün) – 2 əd
• qoz ləpəsi (dekor üçün)

Hazırlayırıq

1. Xəmirdən başlayaq. Dəmləmək üçün zəfəranın üzərinə qaynar su tökün və suyun təxminən 40 dərəcəyə soyuyana qədər saxlayın.
2. Sonra südü 40 dərəcəyə qədər qaynadırıq və acıtmanı əlavə edirik. Kərə yağını əridirik. 
3. Bir stəkana 3,5 stəkan unu tökürük, şəkər, duz əlavə edirik, yumurtaları döyürük və kərə yağı tökürük. Sonra qarışdırırıq.
4. Zəfəranın yarısını acıtmalı südə, sonra isə hazırladığımız mayəni xəmirə əlavə edirik. Qalan unu tökün və yenidən yoğurun. Xəmir yapışqan olmamalıdır, o, yumşaq, hamar və parıltılı olmalıdır. 
5. Xəmiri 1,5-2 saatlıq saxlayın və üstünü salfetlə örtün.
6. Xəmir hazırlanarkən, içliyə keçək. Kombaynın və ya blenderin qabına şəkər, vanilin və ya vanil, kardamon və fındıq əlavə edin.
7. Xəmir şişəndən sonra yığmağa başlayırıq. Xəmiri 12 hissəyə bölürük, iki xəmir hissəsi isə qalan 10-dan daha böyük olmalıdır. Paralel olaraq sobanı 180 dərəcəyə kimi isidin.
8. Masaya un səpirik və iri toplardan birincisini nazik şəkildə yayırıq – qalınlığı 1 mm-dən çox olmamalı və forması tamamilə xəmirlə örtülmüş, ucları isə asılmış vəziyyətdə olmalıdır. Yayılmış xəmiri oxlovun üzərinə sarıyırıq və xəmirlə örtərək qəlibə köçürük. Sonra içlik ilə bərabər şəkildə səpirik (təxminən 2-2,5 x.q.).
9. Birinci topu kiçiklərindən toplayırıq və xəmiri yenidən qəlibə köçürürük. İçliyin tam olaraq bağlanması üçün xəmiri uzadırıq. Əlinizlə basa bilərsiniz ki, bütün hava çıxsın və laylar birləşsin. Və yenidən bərabər şəkildə içlik səpirik. Bütün kiçik xəmir topları ilə bu proseduru təkrarlayırıq. Xəmirimiz yumşaq və elastik olduğundan rahat uzanır.
10. Bütün kiçik toplar artıq yayıldıqda, ikinci böyük xəmir topunu götürürük və proseduru təkrarlayırıq. Bütün paxlavanı örtmək üçün xəmiri yaxşıca uzadırıq. Xəmirin sökülməməsi və eyni səviyyədə yayılması üçün onunla mümkün qədər diqqətli rəftar etmək lazımdır.
11. Qalan bir neçə xörək qaşığı zəfəran ilə sarısı qarışdırın və paxlavanın üst qatını yağlayın. Paxlavanı 5-7 dəqiqəlik sobada qoyuruq: bu müddət ərzində üst qat bir az quruyacaq, buna görə paxlavani kəsdiyiniz zaman o, dartlılmayacaq.
12. Tökməni hazırlayırıq – bunun üçün sadəcə yağı əridirik. 5-7 dəqiqədən sonra paxlavanı sobadan çıxardırıq, səliqə ilə romblara bölürük və hər hissəsinə bir qoz yerləşdiririk. Ərimiş kərə yağını üzərinə əlavə edirik və 150 dərəcədə 50-60 dəqiqə ərzində sobada hazırlayırıq. Yağın çox olduğu görünə bilər, lakin miqdarını azaltmamalısınız: bişirmə prosesi zamanı xəmir bütün yağı özünə çəkir.
13. Siropu paxlavanın hazır olmasından 15-20 dəqiqə əvvəl qaynadırıq. Sadəcə şəkər, su və limon suyunu qarışdırırıq və 7-10 dəqiqə ərzində qaynadırıq. Hazır paxlavaya sirop əlavə edirik və islanmağa və soyumağa qoyuruq. Sonra yenidən xətlər boyunca kəsirik və paxlavanı səliqəli boşqaba qoyuruq.

Bu resept üçün sizə lazım olanlar:

Şəkərbura

Ay şəklində şirin şəkerbura, həmçinin şənlik masasının bir atributudur. Bu vəziyyətdə də, simvolizm yerindədir: naxışlar nə qədər bir-birilərinə yaxın olsa, yeni il bir o qədər məhsuldar olacaqdır. Buna görə daha çox naxış tətbiq etməyə çalışın.

İnqrediyentlər:

Xəmir üçün: 

• Un – 750 – 850 qr
• Süd – 300 ml 
• yumurta – 1 əd. 
• yağ – 250 qr
• xama – 3 x.q. 
• quru acıtma – 1 ç.q. 
• şəkər – 1 ç.q.
• kardamon

İçlik üçün:

• qoz – 500 qr
• fındıq – 250 qr
• badam – 250 qr
• şəkər – 1 kq
• kardamon

Hazırlayırıq

1. Yağı əridin və soyuq hala gətirin. Ərimiş kərə yağını yumurta və süd ilə qatın, sonra isə acıtma, şəkər, kardamon və xama əlavə edin. Растопите и охладите масло. 
2. Sonra hissə-hissə un əlavə edin. 15 dəqiqə ərzində qarışdırın. Xəmir hamar, möhkəm, elastik olmalıdır və ələ yapışmamalıdır. Sonra onu qida plyonkasına bükün və 20 dəqiqəlik saxlayın. Xəmir qalxmamalıdır, əks halda naxışlarınız bişirmə zamanı itəcəklər. 
3. Bu vaxt ərzində içliyi hazırlayırıq. Badamın üzərinə 5 dəqiqəlik qaynar su tökün. Ələyin üzərinə tökün və qabığını təmizləyin. Qozları sobada 100 dərəcədə qarışdıraraq qurudun. Fındıqları həmçinin. Sonra soyun və soyudun.
4. Qozları mətbəx kombaynının və ya blenderin qabında xırda-xırda doğrayın, sonra isə şəkər və kardamon ilə qarışdırın. 
5. Xəmirimiz artıq soyuyub. Onlardan stolüstü tennis topu ölçüsündə kiçik toplar hazırlayın Hər bir topu 1 sm qalınlıqda və 10 sm diametrdə yayın. 
6. Alınan xəmirlərin içinə 1-2 x.q. içlik qoyun, qıraqlarını yapışdırın və yay şəklində fırladın. Şəkərburanı naxışlarla bəzəyin.
7. 160-180 dərəcədə bişirin. Sobada çox saxlamaq olmaz, əks halda şəkərbura quru olacaqdır. Xəmir qızıl deyil, ağ olmalıdır. Hazır olub-olmamasını xəmiri qaldırmaqla müəyyən etmək olar. Möhkəm olmalı, dibi isə bir qədər xırtıldayan olmalıdır.

Bu resept üçün sizə lazım olanlar:

Şor qoğal

Mətbəximizin ən qədim yeməklərindən biridir. O qədər qədimdir ki, bu ad dünyanın heç bir müasir dilində analoqu yoxdur. Bayram süfrəsinin əsas bəzəyini əlbəttə ki, günəş simvollaşdırır.

İnqrediyentlər:

Xəmir

• Buğda unu  (+1 ç.q. acıtma üçün) – 500 qr
• Kərə yağı – 100 qr
• xama – 150 qr
• acıtma (preslənmiş) – 15 qr
• yumurta – 1 əd
• duz – 0,5 ç.q.
• şəkər – 1 ç.q.
• su (ilıq) – 2 ç.q.

İçlik

• kərə yağı – 100 qr
• buğda unu – 200 qr
• duz – 1,5 ç.q.
• zirə – 1 ç.q.
• razyana – 1 ç.q.
• anis – 0,5 ç.q.
• sarıkök – 0,5 ç.q.
• qara bibər – 0,5 ç.q.

Hazırlayırıq 

1. Xəmirdən başlayaq. Acıtmanı əzin, şəkərlə qarışdırın və üzərinə 2 xörək qaşığı su tökün, sonra 1 çay qaşığı un əlavə edin. Yaxşı qarışdırın və qapağın qalxmağını gözləyin.
2. Acıtma hazırlanır, biz isə bir qaba unu tökürük və duz əlavə edirik. Kərə yağını əridin, xama və yumurtanı hazırlayın. 
3. Acıtma artıq hazır olmalıdır: köpük qalxdı və kütlə bir neçə dəfə artdı. Xəmir yoğurmağa başlaya bilərsiniz. Un olan qaba əridilmiş, lakin isti olmayan kərə yağı, xama və yumurtanı boşaldın. Qarışdırın və xəmirə acıtmanı əlavə edin. Xəmiri təxminən 10 dəqiqə yoğurun. Çox yumşaq deyil, kifayət qədər qatı və qətiyyən yapışqan olmamalıdır. Hazır xəmiri bir topa bükün, qaba qoyun, dəsmal ilə örtün və 2 saatlıq saxlayın. Otaq isti olmalı və yelçəkən olmamalıdır.
4. Xəmir hazırlanarkən içliyi hazırlayaq. Bütün ədviyyatları qarışdırın və qəhvə üyüdücüsündə xırdalayın. Hazırlarını da istifadə edə bilərsiniz, lakin üyüdülmüş ədviyyatlar daha ləzzətli olur. 
5. Un, ətirli şirniyyatı meydana gətirmək üçün yağı udacaq. 5 dəqiqə ərzində daim qarışdıraraq zəif odda qızartın. Hazır içliyi bir qaba qoyun və soyumasını gözləyin. Heç bir şeylə örtməyin.
6. İki saatdan sonra xəmir yaxşıca böyüməlidir. Təxminən 55 g ağırlığında 16 hissəyə bölün və hər parçanı topa yığın. Xəmirin qurumaması üçün dəsmal ilə örtün. Toplara 7-10 dəqiqə ərzində dəyməyin.
7. Qatları toplayacağınız səthi əvvəlcədən hazırlayın. Bu, məsələn, bir məcməyi ola bilər. Ərinmiş kərə yağı ilə yağlayın.
8. İndi isə xəmiri yuvarlamağa başlayaq. Masanın üstünə un səpin və çox incə, demək olar şəffaf bir vəziyyətə gələnədək yayın. Xəmiri məcməyiyə qoyun, əridilmiş kərə yağı ilə yağlayın və içliyi bir yarısına səpin. Beləliklə, bütün xəmiri yayın, üst-üstə qatlayın, yağlayın və yalnız qatın bir yarısına içlik səpin. Birdən xəmir təbəqələri fərqli diametrdə çıxsa, onları uzada bilərsiniz – xəmir çox elastikdir.
9. 16 qat olmalıdır. Son topu yuvarladıqdan və yağla yağladıqdan sonra, bütün yığını bir rulonda yumşaq bir şəkildə ehtiyatla yuvarlayın. Sonra kiçik parçalara kəsin. Hər birini yuxarıdan 1 sm qalınlığa qatdalayın
10. Hazır şor qoğalları perqamentlə örtülmüş çörəkçilik təbəqəsinə qoyun. Bir yumurta ilə yağlayın, xaşxaş toxumunu səpin və 180 dərəcədə 20-25 dəqiqə ərzində qızarana qədər bişirin. Hazır qoğalları təmiz bir dəsmalın altında 10-15 dəqiqə saxlayın və bir boşqaba köçürün.

Bütün bu reseptlər, şübhəsiz ki, çox iş və çox vaxt tələb edir. Şirniyyat bişirməyə vaxtınız yoxdursa, amma bayram süfrəsində ən yaxşılarının olmasını istəyirsinizsə, isti yeməklər üçün aşpazlıq məkanlarına, paxlava, şəkərbura və qoğal üçün isə çörək və şirniyyat mağazalarına müraciət edin.

Umico hər kəsin Yeni ilini və yeni baharını təbrik edir! Novruz Bayramınız mübarək!