Özü düzəlməyəcək. Qulaqda səslər nədən yaranır və müalicəsi nədir

Tinnitus çoxlarına tanışdır. Statistikaya görə, dünya əhalisinin ən azı 10%-i bundan əziyyət çəkir, baxmayaraq ki, bəzi həkimlər hətta hər beş nəfərdən birinin qulaqda səsləri eşitdiyini düşünürlər. Və bu hal keçmirsə, çox ciddi bir narahatlığa səbəb olur. Tinnitus – eşitdiyimiz xəyali səslər – bir xəstəlik deyil, tamamilə fərqli xəstəliklərdən danışa bilən bir simptomdur.

Bu gün “Özü düzəlməyəcək” layihəsində qulaqda səslərin olmasının səbəbini öyrənməyə çalışacayıq. Qan təzyiqi döyünür, otit aşağı tezliklə təsir edir, spazm isə müəmmalı şəkildə şıqqıldayır. Layihə Respublika Diaqnostika Mərkəzinin (RDM) mütəxəssisləri ilə birgə hazırlanıb.

Bunun bir xəstəlik olmadığı halda

Qulaqda olan səslərin tibbi adı var – tinnitus. Şikayət adətən səs-küy, qulaqlarda cınqıltı kimi xarakterizə olunur, lakinbağırtı, şıqqıltı, fışıldama və ya uğultu kimi də səslənə bilər.Səs sakit və ya yüksək ola bilər.Bir insan bir və ya hər iki qulağında səs eşidə bilər.

Tinnitus yalnız xəstəlik əlaməti deyil.  Qulağa düşmüş maye, yad bir cisim, böcək və ya adi kükürd probkası ola bilər – bütün bunlar tinnitusa səbəb ola bilər. Çox vaxt dərman qəbulu ona səbəb olur (məsələn, gentamisin, streptomisin, furosemid, sisplatin). 200-dən çox dərmanın tinnitusa səbəb olduğu deyilir. O, insan onları qəbul etməyə başlayanda və ya dayandıranda baş verir. Tinnitusaatmosfer təzyiqinin kəskin düşməsi(təyyarədə uçduqdan, paraşütla tullandıqdan və ya dayvinqdənsonra), havanın dəyişməsi səbəb ola bilər.  Bəzən səslərstresolduqda görünür.

Tinnitus çox nadir hallarda ciddi bir xəstəliyin əlamətidir. Bəzi insanlarda tinnitus arada gəlib-gedir və sadəcə kiçik qıcıqlanmaya səbəb olur. Bəzən isə davamlı ola və gündəlik həyata əhəmiyyətli təsir göstərə bilər. Ağır hallar çox xoşagəlməz ola bilər, konsentrasiyaya təsir edə və yuxusuzluq və depressiya kimi problemlərə səbəb ola bilər. Bir çox hallarda tinnitus zamanla yox olur. Ancaq səbəbin tapıb müalicə oluna biləcəyini bilmək və problemlə mübarizə yollarını tapmaq üçün həkimə müraciət etmək vacibdir.

Həkimin qəbuluna nə vaxt yazılmalı

1. Qan təzyiqinin artması. Bu, tinnitusun ən çox yayılmış səbəblərindən biridir. Yüksək qan təzyiqi və ya aterosklerozu ürək döyüntüsünü təqlid edən döyünən səslər kimi eşidirik. Ürək-damar sistemi ilə bağlı problemlərin olduğunu bilirsinizsə, bu simptom xüsusilə diqqətlə araşdırılmalıdır. Qan dövranı pozğunluqları insulta səbəb ola bilər.

Nə etməli? Səslərin yarandığı və yoxa çıxdığı zaman təzyiqi ölçün. Göstəricilərdəki fərq böyükdürsə, tinnitusun səbəbi aydındır. Kardioloqa müraciətinizi təxirə salmayın. Daha da pisləşdiyi halda, tinnitusa baş ağrısı, gözlərin önündə sineklərin çırpınması, ürək bölgəsində ağrı əlavə olunur, dərhal təcili tibbi yardıma zəng edin.

2. Beyin damarlarının aterosklerozu. Bu xəstəliklə damarlar elastikliyini itirir və qanın hərəkəti ilə vaxtında pulsasiya edə bilmir. Bu, damarlarda qan axınının turbulentləşməsinə gətirib çıxarır, buna görə də hər pulsasiya ilə səs-küy hiss olunur.

3. Udlaq və ya orta qulaq əzələlərinin spazmı. Spazm baş verdikdə, eşitmə borusuna bağlanan əzələ kəskin şəkildə daralır, buna görə də bir şıqqıltı eşidirsiniz. Bu spazmlar bədənin içində meydana gələn bir növ sinir tikidir. Danışdıqda, çeynədikdə, udduqda və fiziki iş zamanı görünə bilər. Bu problem ciddi deyil, ancaq narahatlıq verirsə, nevroloqla əlaqə saxlamağa dəyər.

4. Otit. İltihabla ortaya çıxan digər simptomlarla tanına bilər. Bu xarici eşitmə kanalının qaşınması və qızarması, toxunduqda ağrı, eşitmə kəskinliyinin azalması, qulaqdan irinli axıntısıdır. Otit tez-tez qulağa su düşdükdə, qulaq kanalının zədələnməsində və ya tənəffüs yolu infeksiyalarının komplikasiyasından sonra baş verir.

5. Osteoxondroz və onurğanın boyun belindəki digər dəyişikliklər. Bu cür problemlər tez-tez qan axınının pozulmasına səbəb olur. Eşitmə siniri və beynin arxa hissələri qan axınının çatışmazlığına reaksiya verir və siz cingiltiyə bənzər bir səs eşitməyə başlayırsınız.

6. Miqren. Əsas simptomu, adətən başın yarısına təsir edən çırpınan, şiddətli ağrıdır. O, qulaqlarda uca səslər ilə müşayiət olunur.

7. Yaşla bağlı eşitmədə dəyişikliklər. Tinnitus bütün formalarda – şıqqıldama, nəbz vuran, uğultu, səs-küy – yaşlılarda eşitmə itkisinin yaxınlaşmasının ilk simptomudur.

8. Menyer xəstəliyi. Bu, digər simptomlarla müşayiət olunan daxili qulaq xəstəliyidir: başgicəllənmə, aşağı tezliklərdə eşitmə itkisi, qulaq tutqunluq hissi. Menyer sindromu adətən yalnız bir qulağa təsir edir və 40-60 yaş arası böyüklərdə daha çox görülür. Menyer xəstəliyinin simptomları, daxili qulaqda labirint adlanan mayenin yığılmasından qaynaqlanır.

9. Seyrək skleroz. Tinnitus başgicəllənmə, əzalardakı hərəkətsizlik, dəridə “sürünmə” hissi, sidik qaçırma ilə birləşirsə, sinir sistemində bu ciddi xəstəliyinin inkişafından şübhələnmək olar. Onun təzahürləri son dərəcə müxtəlif ola bilər, buna görə dəqiq bir diaqnoz yalnız hərtərəfli müayinədən sonra bir mütəxəssis tərəfindən edilə bilər.

10. Eşitmə sinirinin neyrinoması (şiş). Eşitmə kəskinliyinin tədricən azalması (karlığa qədər) və başgicəllənmə ilə birlikdə qulaqda səs-küy və ya zəng çalması ilə xarakterizə olunur. Neyroma, qulaq ətrafındakı strukturları sıxmağa başlayana qədər uzun müddət asemptomatik ola bilər, bu da eşitmə itkisinə, hərəkət koordinasiyasının pozulmasına səbəb olur. Təsvir edilən simptomlar görünsə, diaqnozun müayinəsi və aydınlaşdırılması üçün ən qısa müddətdə LOR həkiminə müraciət etməlisiniz.

Tinnitusu necə müalicə etməli

Səbəbi ciddi xəstəliklərdə axtarmağa tələsməyin – əksər hallarda tinnitus müalicə olunmadan öz -özünə keçir. Tinnitusun yorğunluq, depressiya, narahatlıq, yaddaş və konsentrasiya problemlərinə səbəb olduğunu və əsl zehni və emosional narahatlıq mənbəyinə çevrildiyini hiss edirsinizsə, terapevtə müraciət edin. O isə öz növbəsində sizi lazımi mütəxəssisə göndərə bilər.

Həkiminiz sizdən eşitmə və çənə və boyun hərəkətliliyi, CT və ya MRT müayinəsi üçün bir sıra analiz və testlərdən keçməyinizi istəyə bilər. Bunlardan başqa sizə tövsiyə oluna bilər:

1. Burun-udlaqda iltihabı və şişkinliyi aradan qaldırmaq üçün soyuqdəymə əleyhinə dərmanlar və manipulyasiyalar.
2. Qulağın yuyulması. Prosedur kükürd probkasını, artıq suyu və yad cisimləri çıxarmağa kömək edəcək.
3. Rahatlatıcı maddələr. Bu dərmanlar əzələləri rahatlaşdırır. Əzələ spazmlarının səbəb olduğu şıqqıltılardan qurtulmağa kömək edəcəklər.
4. Daxili qulaqda və beyində qan dövranını yaxşılaşdıran dərmanlar. Bu “səs-küy dərmanları” damarların lazımi tonusunu bərpa edəcək, sizi pulsasiya edən problemlərdən azad edəcək.
5. Fizio və psixoterapiya. Şıqqıltıları, uğultu və pulsasiyaya maneə törədən ağ səs-küy mənbələri olan cihazlar kömək edir.
6. Masaj. Stressi aradan qaldırır və qan dövranını onurğanın bel hissəsi daxil olmaqla, yaxşılaşdırırlar.

Faydalı məlumat

Qulaqlıqlarda musiqini orta səsdə dinləməlisiniz. Qulaqlıqlarda həftədə 20 saatdan çox olmamaq şərtilə aşağı səsdə musiqi dinləmək təhlükəsizdir. Səs 97-103 desibeldirsə, 4 saatdan çox qulaq asmaq olmaz. Əks təqdirdə, karlığın təzahürü 1-2 ildən sonra başlayacaq.

İdmanla məşğul olarkən qulaqlıqdan istifadə etməməyiniz məsləhətdir. İdman edərkən akustik zədə riski iki qat artır. Güclü fiziki aktivlik zamanı qan başdan axır və qulaqlar səsə qarşı daha həssas olur. Qulaqlıqdan gələn yüksək səs eşitmə qabiliyyətinizə zərər verə bilər.

Səs səviyyəsini kəskin şəkildə dəyişdirməyin. İnsanın səs-küylü bir otaqdan qəflətən sakit yerə keçməsi qulaq üçün hətta yüksək səsdən də daha təhlükəli ola bilər.

Zəng, cızıltı, uğultu və qulaqda digər səslər birdən-birə, səs-küylü yerdən sakit bir yerə keçdikdə və çox vaxt yatmazdan əvvəl görünür. Adətən bu simptomlar ciddi bir sağlamlıq probleminin əlaməti deyil. Ancaq səs-küy yüksəkdirsə və ya uzun müddət davam edirsə, bu narahatlığa səbəbdir. Vaxt itirməyin və otolarinqoloqa müraciət etməyin.

Sağlam olun!